το Ανθρώπινο Νευρικό Σύστημα. Μέρος Δέκατο. Αισθήματα και Συναισθήματα

της Δήμητρας Σπανού Χημικού

Αισθήματα:

Απλά αποτελέσματα των εξωτερικών και εσωτερικών ερεθισμάτων στον οργανισμό. 

( Αλλά και ένα σύνολο αντιλήψεων που διαμορφώνουν μια συγκεκριμένη  ψυχική κατάσταση αλλά και καθορίζουν την στάση ενός ατόμου)

Αποτέλεσμα της πρωτοταγούς επεξεργασίας αλλά και ανώτερων διεργασιών των αισθητηρίων μυνημάτων στον εγκέφαλο

Συναισθηματα

 Δεν έχει δοθεί ακριβής επιστημονικός ορισμός

 Αποτελούν τον συνδυασμό νοητικών καταστάσεων, ψυχοσωματικών εκφράσεων και βιολογικών αντιδράσεων του σώματος.

Ελέγχονται από ιδιαίτερα νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου

Είναι συνειδητές εμπειρίες. 

Όμως

συνοδεύονται από αποκρίσεις του αυτόνομου νευρικού του ενδοκρινικού και του κινητικού. 

Δηλαδή, εξαρτώνται από μέρη του εγκεφάλου κάτω από τον φλοιό,  τον υποθάλαμο και το εγκεφαλικό στέλεχος  που δεν ανήκουν στο συνειδητό μέρος της νοημοσύνης

Ακόμα και ο νωτιαίος μυελός συμμετέχει στα συναισθήματα.

Οι υποφλοιικές αυτές δομές του εγκεφάλου κατευθύνουν, αφ ενός την έκφραση των συναισθημάτων στο σώμα,

Επίσης στέλνουν πληροφορίες στον φλοιό ,  και έτσι υπάρχει η γνωστική αντίληψη των συναισθημάτων (συνειδητοποίηση) αλλά και η συμμετοχή του φλοιού στην συνέχεια.

Υπάρχουν θεωρίες που υποστηρίζουν ότι είναι ο φλοιός δηλαδή η συνείδηση και οι ανώτερες λειτουργίες του εγκεφάλου που δημιουργεί συναίσθημα αφού επεξεργάζονται τις πληροφορίες που δέχονται, (όπως ακριβώς περιοχές του φλοιού δημιουργούν όραση ή ακοή όταν επεξεργάζονται αισθητικές πληροφορίες)

Υποφλοιικές περιοχές που σχετίζονται με τα συναισθήματα.

1. Ο υποθάλαμος του εγκεφάλου (πολύ μικρός, 1% του εγκεφάλου) είναι υπεύθυνος για την ισορροπία του οργανισμού και την διατήρηση της ομοιόστασης που περιορίζει τις μεγάλες διακυμάνσεις και κρατά το εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού σταθερό με την βοήθεια του ενδοκρινικού και του αυτόνομου νευρικού συστήματος τα οποία ελέγχει

Ο υποθάλαμος προβάλλει με συνδέσεις στον μονήρη πυρήνα του εγκεφάλου που επιδρά στα σπλάχνα και ελέγχει θερμοκρασία, πίεση, αναπνοή

Ακόμη προβάλλει σε ένα μέρος του προμήκους μυελού που είναι για την λειτουργία του συμπαθητικού, αύξηση πίεσης, καρδιακού ρυθμού, εφίδρωσης.

Ακόμα φτάνουν στο ανώτερο τμήμα του νωτιαίου μυελού σε σύνδεση με νευρώνες του αυτόνομου

Ο υποθάλαμος ακόμα συνδέεται και με εκκρίσεις  ουσιών -ορμονών του εγκεφάλου που μεταφέρονται με αγγεία στην 

2. υπόφυση κι έτσι, με την δράση ορμονών, η νευρική πληροφορία μετατρέπεται σε χημική . 

Ορισμένες από τις ουσίες του υποθαλάμου και κάποιες της υπόφυσης, παίζουν διεγερτικό ή ανασταλτικό ρόλο για την  δράση της υπόφυση.

Περιοχές του φλοιού που ενημερώνονται για την δράση του υποθάλαμου

(συλλέγουν στην συνέχεια και άλλες πληροφορίες και αφού τις επεξεργάζονται, τις αποστέλουν ανάδρομα στον υποθάλαμο 

 από την ταινία "κορίτσια στον ήλιο"

-σε κάποιο άλλο σημείο του ώστε να επαναπροσδιορίσει την δράση του)

 Όπως είπαμε   οι πληροφορίες αυτές από τον υποθάλαμο, προβάλονται , εκτός από το αυτόνομο και το ενδοκρινικό και στον στεφανιαίο συνειρμικό φλοιό ,- μια περιοχή του εγκεφάλου για σύνθετη σκέψη.

Εκεί γίνεται επεξεργασία των πληροφοριών αυτών με την συμετοχή και άλλων τμημάτων ου φλοιού και  στέλνονται πίσω σε ένα άλλο σημείο του υποθάλαμου. Μετά την νέα κατάσταση , ο υποθάλαμος  αντιδρά εκ νέου και επηρεάζει ανάλογα το αυτόνομο και το ενδοκρινικό σύστημα.

Ας δούμε ένα παράδειγμα

Ειδα ένα μαυρο πράγμα και πριν προλάβω να καταλάβω τι είναι, ούρλιαξα με τρόμο (Ο υποθάλαμος έχει ολοκληρώσει την πληροφορία με δράση του αυτόνομου και κινητικού). Μετά  (όταν οι πληροφορίες και τα συμβάντα φτάνουν στην αμυγδαλή -συνειδητότητα)) 

όμως κατάλαβα (και τα επεξεργάζεται με την βοήθεια πληροφοριών που έρχονται και από άλλα σημεία του εγκεφάλου) πως ήταν μόνο μια μαυρη σκιά (με αισθητικές πληροφορίες από θάλαμο και φλοιό) και κατάφερα να (στείλω απάντηση στον υποθάλαμο) ηρεμήσω (δηλαδή να τροποποιήσω την δράση του αυτόνομου και του ενδοκρινικού) σύμφωνα και με -τις λογικά- ,πια, επεξεργασμένες πληροφορίες 

Η υποσυνείδητη παραγωγή των συναισθημάτων και η συμετοχή του συνειδητού μέρους της νόησης

(το μυαλό ή η καρδιά)

Λόγω του ότι τα συναισθήματα είναι αρχικά και σε μεγάλο ποσοστό, αποτελέσματα υποσυνείδητης δράσης του εγκεφάλου και ορμονικών εκκρίσεων αυτού, προκαλούν αλλαγές στην συμπεριφορά που είναι δύσκολο ορισμένες φορές να ελεγθούν και γίνονται συχνά, αιτία μια όχι αποδεκτής συμπεριφοράς

• Για να μπορέσουμε να βιώσουμε την ολότητα της ύπαρξής μας το συνηθέστερο είναι να ισορροπόύμε ανάμεσα στα δυο

Ιγνάτιος Λοιόλα ιδρυτής του τάγματος των Ιησουίτών που έχουν περάσει στην ιστορία για τις ραδιουργίες τους αλλά και τις εγκληματικές τους ενέργειες

• Ο άλλος τρόπος είναι να ικανοποιούμε όλες τις πλευρές του υποσυνείδητου, ακόμα και τις πιο σκοτεινές, χρησιμοποιώντας σαν αρωγό την λογική του εγκεφαλικού φλοιού, ώστε να διατηρούμε ένα αξιοπρεπές προσωπείο που να παραπλανεί την κοινωνία και τον νόμο

Περιοχές του φλοιού που σχετίζονται με τα συναισθήματα

1. Η αμυγδαλή .Το τμήμα του στεφανιαίου ή δρεπανοειδούς φλοιού (συνειδητός εγκέφαλος) που έχει αμεσότερη σχέση με το συναίσθημα .   Συντελεί στην ρύθμιση του φόβου, θυμού, επιθετικότητας. Αποτελείται από πολλούς πυρήνες. Αυτοί, συνδέονται με τον υποθάλαμο, τον ιππόκαμπο, τον νεοφλοιό και τον θάλαμο

 Αποτελεί μέρος του στεφανιαίου ή δρεπανοειδούς συστήματος του φλοιού  περιβάλλει σαν στεφάνι το στέλεχος (στο κάτω μέρος του εγκεφάλου) φαίνεται να παίζει πρωταρχικό ρόλο στα συναισθήματα.

 Στα κατώτερα ζώα εξυπηρετεί την όσφρηση και συνδέεται ακόμα με το σεξ και το ζευγάρωμα. (ακόμα και στα ανώτερα).  Πολλές ακόμα αντιληπτικές συμπεριφορές του εξωτερικού κόσμου που βασίζονταν περισσότερο στην όσφρηση. 

 Έχει αλληλοεπιδράσεις και με τον υποθάλαμο αλλά και με άλλα μέρη του φλοιού που αναστέλουν τα πρωτόγονα ένστικτα υπέρ μιας πιο κοινωνικής συμπεριφοράς ή και βοηθούν στην συνύπαρξή των δύο. (ας μην ξεχνάμε , ο υποθάλαμος ελέγχει την λειτουργία των σπλάχνων και βέβαια της καρδιάς)

Το 1996 στην Αμερική ένας φοιτητής που οπλίστηκε και σκότωσε δεκατέσσερεις ανθρώπους, αποδείχθηκε αργότερα ότι είχε κατεστραμένη την περιοχή της αμυγδαλής του εγκεφάλου του, από όγκο στην περιοχή αυτή.

2. Ο ιππόκαμπος.

  Μια δεύτερη περιοχή του ίδιου συστήματος,  συνδέεται με το συναισθήματα αλλά και με την μνήμη.

Σε αυτά τα δυο , αποδίδεται γιατί συνήθως θυμόμαστε συναισθηματικά φορτισμένες εμπειρείς. Ελέγχονται ανατομικά από τις ίδιες περιοχές.

Η τρίτη περιοχή του δρεπανοειδούς είναι το διάφραγμα του εγκεφάλου που έχει άμμεση σχέση με την αμυγδαλή και φαίνεται ότι περιορίζει την επιθετικότητα   ενώ παράλληλα λειτουργεί και σαν κέντρο ευχαρίστησης και ηδονής. Αυτό διαπιστώθηκε και από παρατηρήσεις σε ανθρώπους που είχαν πρόβλημα στο διάφραγμα και συμπεριφορά επιθετική αλλά και με πειράματα σε πειραματόζωα.

Άρα ο λογικός εγκέφαλος έχει τις δικές του πληροφορίες για να εκφράσει άποψη για το συναίσθημα

Εχει αισθητικές πληροφορίες (όλα τα αισθητήρια  νεύρα που έρχονται από αισθητήρια όργανα περνούν από τον θάλαμο πριν φτάσουν στα οπτικά κέντρα) που φτάνουν ταχύτερα από αυτές του φλοιού.

Έχει φλοιικές λογικές πληροφορίες από το αρχαιότερο μέρος του φλοιού (ιππόκαμπος) και το νεότερο (νεοφλοιός)

Ρυθμίζει τον φόβο, τον θυμό και την επιθετικότητα

Ενώ βέβαια λαμβάνει αρχέγονες πληροφορίες από τον υποθάλαμο

Καταστροφή του προμεωπιαίου φλοιού, προκαλεί άρση των αναστολών και μια συμπεριφορά στην οποία ικανοποιούνται οι ατομικές ανάγκες και ένστικτα, κατά παράβαση ων κοινωνικών συμβάσεων

Πως ξεκινάνε τα συναισθήματά μας

Ο τρόπος που συμβαίνει η κινητοποίηση μηχανισμών που συνδέονται με συναισθήματα, είναι κυρίως με την ελάττωση της ουδούς (το ενεργειακό κατώφλι όπου εκεί κρίνεται, εάν θα ελευθερωθεί ηλεκτρικό μύνημα ή όχι)

Αυτά  που μπορούν να προκαλέσουν αυτήν την αρχική σωματική και ενδοκρινική απόκριση δηλαδή η κινητοποίηση του υποθάλαμου και υπόφυσης και την συνέχειά της δηλαδή την δημιουργία συναισθημάτων μπορεί να είναι:

1. Βασικές διεργασίες ομοιόστασης (που είναι στην δικαιοδοσία του υποθάλαμου)

Μεταβολή των εσωτερικών συνθηκών που σχετίζονται με την τροφή, την αναπνοή, την γενετήσια ορμή, την θερμορύθμιση ή την αυτοπροστασία έχουν αποτέλεσμα την κινητοποίηση της διαδικασίας αυτής.

• Επικίνδυνες καταστάσεις κινητοποιούν τα νευρωνικά κυκλώματα της αδρεναλίνης και ντοπαμίνης για εγρήγορση και συντονισμένη δράση ώστε να αυτοπροστατευτούμε από τον κίνδυνο και να παραμείνουμε ζωντανοί
• Η Υπερβολική ζέστη κινητοποιεί μηχανισμούς θερμορύθμισης (Η εφίδρωση είναι ο τρόπος που έχει οργανισμός για να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του) και δημιουργεί συναισθήματα δυσφορίας

2. Άλλοι παράγοντες, που δεν σχετίζονται με τις ανάγκες των ιστών, όπως  κιρκαδικοί ρυθμοί, οικολογικοί περιορισμοί, ευχαρίστηση

• Η απόλαυση από τις αρμονικές ή διεγερτικές δονήσεις ακουσμάτωνκινητοποιούν την δημιουργία συναισθημάτων
• Οικολογικοί  παράγοντες,  δημιουργούν κινητοποιήσεις συναισθημάτων επιθετικότητας και κτητικότητας  και έχουν αναπτυχθεί και στα σαρκοφάγα  στην περίπτωση που η εξεύρεση τροφής είναι σπάνια και ο οργανισμός έχει αναπτυχθεί έτσι, ώστε να προσλαμβάνει γρήγορα την τροφή που βρίσκει ώστε να μην την στερηθεί .

3. Συγκεκριμένα είδη κινητοποίησης , όπου στοιχεία του εγκεφάλου  ερεθίζονται όταν συνδέουν το ερέθισμα με ανταμοιβή  και δραστηριοποιούν νευρικά κυκλώματα με συγκεκριμένο τρόπο

Σαν αποτελέσματα δράσης ουσιών, που λαμβάνονται εξωτερικά ή παράγονται μέσα στον εγκέφαλο ( ορμονών , νευροδιαβιβαστών ή προδρόμων τους ουσιών)

•  από ερεθίσματα  Κινητοποίηση μηχανισμών δημιουργίας συναισθημάτων αγάπης και έρωτα, είναι η προσδοκώμενη  αναμοιβή από την εξεύρεση του κατάλληλου συντρόφου είναι τα παιδιά, η καλή ζωή, η συντροφικότητα και η ερωτική απόλαυση 
•  από ουσίες  Η σοκολάτα περιέχει φαινυναλανίνη, ουσία πρόδρομη της σεροτονίνης και η κατανάλωσή της συνδέεται με την ελευθέρωση ενδορφίνων στον εγκέφαλο ουσίες που είναι τα φυσικά οποιοειδη του εγκεφάλου και απομακρύνουν κάθε πόνο        

4. Σαν αποτέλεσμα σύνθετης επεξεργασίας πολλών ταυτόχρονα αισθητηρίων μυνημάτων 

  .

Σαν αποτέλεσμα σύνθετης επεξεργασίας αισθητηρίων μυνημάτων αλλά και ταυτόχρονη  ανάκλησης μνήμης από  περιοχές μνημονικής καταγραφής 

που μπορεί να περιγράφουν αντιφατικές καταστάσεις ή και επικίνδυνες 

Τα ανθρώπινα συναισθήματα είναι πολλά 

Σε λίστα της wikipedia αναφέρονται 

Ανθρώπινα συναισθήματα είναι: η αγάπη, η στοργή, η ευτυχία, η λαγνεία, ο έρωτας, το πάθος, ο ζήλος, το δέος, ο θαυμασμός, η περηφάνεια, η έκσταση, ηέξαψη, η χαρά, η συμπόνια, το έλεος, η γαλήνη, η ευχαρίστηση, η ικανοποίηση, η πληρότητα, η αρμονία, η αυτοπεποίθηση, η εμπιστοσύνη, η ανακούφιση, ηαπορία, η συγκίνηση, η αμηχανία, η αδιαφορία, το άγχος, η ανυπομονησία, η έκπληξη, ο φόβος, ο τρόμος, η φρίκη, ο θυμός, η ντροπή, η συστολή, η ενοχή, οιτύψεις, η απόρριψη, η δυστυχία, η απελπισία, το πένθος, η λύπη, η θλίψη, η μοναξιά, η εχθρότητα, η έχθρα, το μίσος, ο φθόνος, η δυσπιστία, η απογοήτευση, η περιφρόνηση, η αηδία, η ανηδονία, η ανία, η αγωνία, η ζήλεια, κ.ά.

ΠΗΓΕΣ

ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Eric Kandel, James Schwartz, Thommas Jessell

https://el.wikipedia.org/wiki/Συναίσθημα

www.rhodes.aegean.gr240 × 180

topeiraxtiri.gr.jpg

https://el.wikipedia.org/wiki/Συναίσθημα

legendsofthenight.wordpress.com217 × 223

www.my-family.gr267 × 350

Εγκέφαλος, συνείδηση, και συμπεριφορά. Ευάγγελος Καφετζόπουλος (Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος)

teteleste.wordpress.com400 × 360

sinisblogspot.blogspot.com320 × 240

ΑΚΑΤΕΡΓΑΣΤΟ ΥΛΙΚΟ

ΟΡΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

Μελατονίνη 
Η ορμόνη του ύπνου Παράγεται από τον εγκέφαλο και συγκεκριμένα από την επίφυση. Η σύνθεση και έκκρισή της ενεργοποιούνται από το σκοτάδι

Ενδορφίνες 
Οι «ορμόνες» της ευτυχίας Παράγονται κυρίως στην υπόφυση και τον υποθάλαμο, αποτελούν την κύρια ομάδα των ενδογενών οπιοειδών και όταν συνδέονται με ειδικούς νευροϋποδοχείς μπλοκάρουν το μήνυμα του πόνου στο νευρικό σύστημα. συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία του οργανισμού

Προς τον εγκέφαλο

Λεπτίνη & γκρελίνη Όταν η συγκέντρωση λίπους ξεπεράσει το προκαθορισμένο επίπεδο, η παραγωγή της αυξάνεται, ώστε να δοθεί η εντολή για μείωση της όρεξης.

 Μετά την παραγωγή της, μεταφέρεται στον εγκέφαλο, όπου δρα ρυθμίζοντας την όρεξη. 

 Η γκρελίνη, από την άλλη, βοηθά στην αύξηση της όρεξης. 

Σεροτονίνη

παράγεται στους νευρώνες του εγκεφάλου και του γαστρεντερικού συστήματος

Υποφυσιακές ορμόνες θυλακιοτρόπο (FSH) και ωχρινοποιητική (LH). Ρυθμίζουν την ωορρηξία, την περίοδο και τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του γυναικείου φύλου.

Πρόσφατες έρευνες υποδεικνύουν ότι η σεροτονίνη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην αναγέννηση του ήπατος και προκαλεί κυτταρική διαίρεση σε όλο το σώμα.

  ω

Η οδός που ακολουθεί ένα οπτικό ερέθισμα, ικανό να προκαλέσει φόβο, στο νευρωνικό κύκλωμα του εγκεφάλου

Το χάπι δρα αναστέλλοντας την έκκριση της ορμόνης που σχετίζεται με το στρες (κορτιζόλη) και προκαλεί συναισθήματα τα οποία συνοδεύουν τις άσχημες αναμνήσεις, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις φέρεται να διαγράφει και τις ίδιες τις επώδυνες αναμνήσεις.

Επιπλέον, ακόμη και όταν το άτομο δεν βρίσκεται υπό την επήρεια του φαρμάκου, βάσει των κλινικών δοκιμών, ο εγκέφαλός του δεν ενεργοποιεί ξανά το τραυματικά συναισθηματικό φορτίο και τον ανάλογο ψυχικό πόνο.

Η δραστική ουσία ονομάζεται μετυραπόνη και οι ερευνητές του καναδικού πανεπιστημίου του Μόντρεαλ και του Κέντρου Μελετών του Ανθρώπινου Στρες του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λουί-Λαφοντέν, με επικεφαλής την Μαρίν-Φρανς Μαρέν, δημοσίευσαν τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών τους στην επιστημονική επιθεώρηση Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism.

Δείτε Περισσότερα: https://www.otherside.gr/2011/05/eftiaxan-farmako-pou-svinei-ta-arnitika-synaisthismata/#ixzz3KvPXJSqg