της Δήμητρας Σπανού , χημικού καθηγήτριας Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Δήμητρα Σπανού από το "Στρογγυλό και το τετράγωνο" γράφτηκε περίπου το 1980
Η κβαντική πλευρά της βαρύτητας
Μια προσπάθεια να ερευνήσουμε κάποιες πηγές ή να διαλευκάνουμε τις πληροφορίες που τυχόν βρίσκουμε
ή ακόμα να δώσουμε κάποια δικά μας συμπεράσματα,
Είναι αυτό που ήδη πολλοί (κι εγώ μαζύ) διαισθάνονται:
Πως αυτός ο κόσμος ο Μέγας ακολουθεί τους ίδιους νόμους με τον άλλον τον Μικρόκοσμο αλλά και τον Δικό μας κόσμο , του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, τον (σχεδόν) Γνωστό.
Να ψάξουμε τι υπάρχει και αν κάπου έχει περιγραφεί ο μεγάλος Παλμός του
Στον περασμένο αιών και συγκεκριμένα στην δεκαετία του είκοσι, τρεις μεγάλοι φυσικοί ο Heisenberg, o Schrodinger kai o Dirac επαναδιατύπωσαν την γνωστή μέχρι τότε Μηχανική βασιζόμενοι σε μια νέα αρχή, την Αρχή της Απροσδιοριστίας (του Heisenberg,) που ονομάστηκε Κβαντική Μηχανική
στην οποία ο Schrodinger διατύπωσε μια αριστουργηματική εξίσωση, την οποία στην συνέχεια επεξεργάστηκε ο Dirac για να αποδείξει εν τέλει ,την ύπαρξη της αντιύλης.
Η σκέψη του Stephen Hawking
Από το βιβλίο "Το χρονικό του Χρόνου" η σκέψη του μεγάλου Stephen Hawking σημειώνουμε τα εξής ενδιαφέροντα:
1. Το σύμπαν αναμφίβολα μεταβάλλεται. Ήδη από παρατηρήσεις που έγιναν στην αρχαιότητα αλλά και στην Αναγέννηση από αστρονόμους φυσικούς όπως ο Γαλιλαίος ο Κέπλερ ο Νεύτωνας και άλλοι είναι βέβαιο ότι οι σχετικές αποστάσεις των άστρων και των Γαλαξιών αλλάζουν.
2. Στις αρχές του περασμένου αιώνα αλλά και στα χρόνια μας φυσικοί- αστρονόμοι κάνουν ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις και καταλήσουν σε αξιόλογα συμπεράσματα. Ο Ρώσσος Α. Friedmann τo 1922 επίμένει στις πεποιθίσεις του για ένα μη στατικό σύμπαν που συμφωνεί με την σχετικότητα και την επεκτατική ιδιότητα του χωρόχρονου (πράγμα που και ο ίδιος ο Αινστάιν προσπάθησε να το αποφύγει και να προωθήσει την ιδέα για ένα στατικό -παρ' όλα αυτά - Σύμπαν). Επίμένοντας όμως ο Α. Friedmann για το μεταβαλλόμενο Σύμπαν, έκανε καί μια άλλη σημαντική υπόθεση για την ομοιομορφία του Σύμπαντος σε οποιανδήποτε κατεύθυνση.
Είναι σαν να μας λέει πως έχουμε ένα ισότροπο μέσο,( πράγμα που αξιοποιείται όταν αρχίσουμε να εννοούμε τα κύματα διάδοσης της βαρύτητας που είναι πιθανότατα ο βαθμός μεταβολής της πίεσης στο διάστημα).
Κι ακόμα σαν να είναι εύκολο να συμπεράνει κανείς, πως εάν γίνεται κάποια μεταβολή, θα πρέπει να γίνεται συντονιμένα ώστε να διατηρείται η ομοιομορφία του
Penzias και ο Wilson
Στο ίδιο συμπέρασμα στάνουν το 1965 δυο Αμερικάνοι φυσικοί, ο Penzias και ο Wilson χρησιμοποιώντας μια κεραία ανίχνευσης μικροκυμάτων, που ανίχνευε κάποιον περίεργο θόρυβο από το διάστημα, ο οποίος θόρυβος είχε μια ασήμαντη μεταβολλή, όταν άλλαζε κατεύθυνση η κεραία.
Περίπου την ίδια εποχή, άλλοι δυο Αμερικάνοι φυσικοί, ο Dicke και ο Peebles καταλήγουν στο συμπέρασμα, πως κατά το μακρυνό παρελθόν, το Σύμπαν έπρεπε να είναι πολύ πυκνό και πυρακτωμένο. Και ακόμα πως αυτή η εικόνα που είχε τότε, μπορεί ακόμα ίσως να ταξιδεύει στον χρόνο έως εμας, για να μας δώσει μια εικόνα δισεκατομυρίων χρόνων παλιότερα.
Οι αιτίες της μεταβολής του Σύμπαντος, όπως έχει ειπωθεί, είναι η συστολή του που οφείλεται σε ελκτικές βαρυτικές δυνάμεις της ύλης και η διαστολή του που έχει την αιτία της σε θερμοπυρημικά φαινόμενα που γίνονται στο εσωτερικό με φυγόκεντρες τάσεις που προκαλούν την διαστολή. Εδώ θα δούμε και άλλον λόγο που είναι και ο σημαντικότερος: Τις απώσεις που οφείλονται στην απαγορευτική αρχή του Πάολι, σύμφωνα με την οποία το κάθε φερμιόνιο, (πραγματικό σωματίδιο ύλης) έχει διαφορετικούς κβαντικούς αριθμούς.
Σχετικά με την διαστολή του Σύμπαντος
Για την ιστορία, πάνω σε αυτό διατυπώθηκαν αρχικά τρεις υποθέσεις:
Η μια μιλάει για ένα σύμπαν που "ξεφεύγει" εφόσον οι φυγόκεντρες θερμοπυρυνικές δυνάμεις υπερισχύουν κατά πολύ των των βαρυτικών (2η στο σχήμα))
κι ότι έφυγε δεν γυρίζει πίσω
Η άλλη που λέει πως αυτές οι δυο αντίθετες τάσεις ισορροπούν η μια την άλλη και καταλήγουμε σε ένα σταατικό Σύμπαν. (Αυτό προσπάθησε να προωθήσει ο Αινστάιν προσπαθώντας να τροποποιήσει την θεωρία του και προτείνωντας έναν όρο που τον ονόμασε κοσμολογική σταθερά (3η στο σχήμα)
Και μια τρίτη
που δίνει πρώτον Ένα σύμπαν όπου οι φυγόκεντρες θερμοπυρηνικές δυνάμεις επικρατούν των βαρυτικών αρχικά και το Σύμπαν βρίσκεται σε φάση διαστολής του, όμως μετά με την διαστολή οι θερμοπυρηνικές ατονούν , προφανώς χάνουν ενέργεια λόγω μείωσης της πίεσης και τελικά επικρατούν οι κεντρομόλες βαρυτικές οπότε αρχίζει και η συστολή του. Που φτάνει κατά όμως η συστολή (3η στο σχήμα)
και ανάλογη καμπύλωση έχουμε στον χωρόχρονα
Οι εικόνες από το βιβλίο το χρονικό του χρονου του Stephen Hawking
Roger Penrose με τον Stephen Hawking δημοσιεύουν μια κοινή εργασία που τελικά γίνεται αποδεκτή
Την θεωρία της μεγάλης έκρηξης
Μιλάμε για την θεωρία της μεγάλης έκρηξης, που διατύπωσε αρχικά ο Βρετανός Roger Penrose που χρησιμοποίησε την θεωρία της σχετικότητας και τις ιδιότητες των κώνων φωτός
Την εργασία του συνυπέγραψε και ο Stephen Hawking παρ ότι είχε αντιρρήσεις και αυτή είναι ακόμα σήμερα η επικρατούσα θεωρία. Οι αντιρρήσεις του Stephen Hawking και άλλων ήταν κυρίως γιατί η θεωρία αυτή οδηγούσε σε μια ανωμαλία , ένα σημείο δηλαδή που η ύλη συμπιέζεται σε μια περιοχή μηδενικού όγκου οπότε η πυκνότητα και η καμπυλότητα του χωρόχρονου, γίνονται άπειρες.
Σύμφωνα με την θεωρία της μεγάλης έκρηξης ( big bang) , το Σύμπαν φτάνει κάποια στιγμή σε κατάσταση μηδενικής μάζας και άπειρης πυκνότητας!
Ο Stephen Hawking προσπαθεί να ερευνήσει και για άλλες παραδοχές
Ο Stephen Hawking προσπάθησε να δει άλλες λύσεις στο πρόβλημα που προκέιπτει από την κατάργηση των νόμων της Φυσικής στην συρρίκνωση του μηδενικού όγκου.
Όπως την ιδέα, να μην υπάρχει τελικά (κοντά στο σημείο της μεγάλης έκρηξης), η σύγκρουση μεταξύ των συμπιεζομένων σωματιδίων αλλά να γίνεται κάτι άλλο, όπως για παράδειγμα, να περνούν το ένα δίπλα στο άλλο χωρίς να συγκρούονται και έτσι να συνεχίζουν στην αντιδιαμετρική κατεύθυνση οπότε στην συνέχεια να προκύπτει η μετέπειτα διαστολή
Ο Stephen Hawking ακόμα προτείνει και μια άλλη ιδέα , αυτήν της αντιστροφής του βέλους του χρόνου κατα την στιγμή της μεγάλης έκρηξης οπότε η διαστολή γίνεται συστολή και ταυτόχρονα, οι συνθήκες του θεωρήματος εξακολουθούν να ισχύουν.
Ευσεβείς πόθοι...
Με την σεμνότητα που απαιτείται, θα αναφέρω, πως ήταν πολύ καλό , αν ψάχνοντας, έβρισκα και μια άλλη θεωρία, που να θυμίζει κάτι από τα κύματα και τις ιδιότητές τους. Ένα Σύμπαν που θα διαστέλεται και θα συστέλεται (όπως όλα τα υλικά σώματα) με έναν παλμό που να μοιάζει με περιοδική κίνηση με πάνω και κάτω όρια (ακρότατα) και όπου μια μορφή ενέργειας (ας πούμε η θερμοπυρηνική ), θα μετατρέπεται στην άλλη (ας πούμε βαρυτική) όπως συμβαίνει σε όλες τις ταλαντώσεις -μηχανικές, ηλεκτρικές -.
Και τα ακρότατα αυτά, να μην είναι το άπειρο ( που δεν ισχύει τίποτα) ή το μηδενικός όγκος όπου έχουμε ανωμαλία και κατάργηση των νόμων της φυσικής.
Να όμως που στην συνέχεια του βιβλίου του Χώκινγκς έχουμε πολλές τέτοιες αναφορές.
Στην δεκαετία του 1960 η ιδέα για ένα διαστελλόμενο- συστελλόμενο Σύμπαν,
έρχεται πάλι στην επιφάνεια από τον Τζον Χούιλερ
Ο Χούιλερ (που επινόησε και τον όρο μαύρες τρύπες), υποστήριξε πως σε ακραίες καταστάσεις πολύ μεγάλης πυκνότητας, ο χώρος δεν μπορεί να θεωρηθεί ομαλός και συνεχής, έχουμε μια προσέγγιση των κβαντικών πεδίων, οι διαφορές τους τείνουν να εξαλειφθούν, όλα τα σωματίδια και τα πεδία γίνονται μη διακρίσιμα. 
(Για παράδειγμα η βαρυτική έλξη λόγω προσέγγισης παίρνει απίθανα μεγάλες τιμές που προσεγγίζουν αυτές των άλλων πεδίων)
Αυτό φτάνει να δώσει την εικόνα ενός ενιαίου πεδίου, που παράγει την ίδια του την ύλη, και αυτό είναι το ενοποιημένο πεδίο που επικράτησε τις πρώτες στιγμές του big bang
Καθώς το Σύμπαν διαστελλόταν τα επιμέρους πεδία συμπυκνώνονταν και κάθε ένα απέκτησε τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του, καθώς και μερικά σωματίδια που δεν είχαν μάζα απέκτησαν.
Η αλληλεπίδραση όμως των πεδίων στις αρχικές στιγμές της διαστολής καταγράφηκαν κατά κάποιον τρόπο στα σωματίδια και στην μετέπειτα ζωή τους.
Ο Χούιλερ διατυπώνει την άποψη ότι το Σύμπαν θα πάψει κάποια στιγμή να διαστέλλεται και θα καταρρεύσει.. Όταν συγκεντρωθεί όλο πιθανόν να ξαναεκραγεί.
Ένα νέο Σύμπαν θα γεννιώταν από τις στάκτες του παλιού όπως ο Φοίνικας στον μύθο ( από το βιβλίο Φυσική για ποιητές)
Επιστήμονες που υποστηρίζουν:
Όχι μηδενική μάζα και άπειρη πυκνότητα
αλλά εξτρεμιστικά πυκνή μάζα στην φάση της συστολής
και υπερβολίκή αραίωση κατά την μέγιστη διαστολή
Κατ' αρχή και πριν από τον Χώκινγκς, ο Αινστάιν δημοσίευσε μια εργασία που υποστηρίζει πως τα άστρα ( των οποίων η εξέλιξη είναι αυτή που περιγράφεται για το Σύμπαν) δεν συρρικνώνονται σε μηδενικό σημείο
Αλλά υπήρχαν και άλλοι με ανάλογες σκέψεις
Το 1928 ένας Ινδός φοιτητής ο Sabrahmanyan που έφυγε από την χώρα του για να σπουδάσει στο Cambridge. Είναι αυτός που εισήγαγε το ομώνυμο όριο των άστρων όπου εάν η μάζα τους είναι μικρότερη της 1,4 αυτής του ήλιου καταλήγουν σε λευκούς νάνους , αν έως 2,7 της μάζας ήλιου γίνονται αστέρες νετρονίων και μετά από το όριο αυτό καταλήγουν σε μαύρες τρύπες λόγω βαρυτικής κατάρευσης.
Ο Sabrahmanyan μίλησε για την δύναμη που πολεμά την βαρύτητα,
Ερμηνείες που έχουν διατυπωθεί για
την μέγιστη συμπίεση -μια μαύρη τρύπα ,ελάχιστών ,( αλλά όχι μηδενικών ) ,διαστάσεων
- Έως ένα βαθμό συμπύκνωσης είναι η θερμοπυρηνική δράση στο εσωτερικό των άστρων που εξωθεί ύλη προς τα εξω αντίθετα προς την βαρύτητα.
- Σε ακόμη πιο έντονες πιέσεις στην συνέχεια και όταν πλέον παύει η θερμοπυρηνική δράση, αναπτύσσονται άλλες δυνάμεις που αντιστέκονται στην παραπάρω συρρίκνωση (λόγω βαρύτητας).
Αυτές τώρα, έχουν την αρχή τους στην απαγορευτική αρχή του Πάολι (που ισχύει για όλα τα φερμιόνια) που αναπτύσσεται προκειμένου να εμποδίσει δυο φερμιόνια να καταλάβουν την ίδια θέση , να φέρουν δηλαδή τους ίδιους κβαντικούς αριθμούς.
Αντίστοιχες απώσεις έχουμε και σε έναν λευκό νάνο, 
όπου η στοιχειώδης δομή της ύλης διατηρείται μεν αλλα τα ηλεκτρόνια εξωθούνται έξω από τους πυρήνες τους.
Οι απώσεις οφείλονται στην απαγορευτική αρχή του Παολι μεταξύ ηλεκτρονίων.
Στους δε αστέρες νετρονίων
(όπου η δομή των ατόμων έχει καταρρεύσει και ηλεκτρόνια λόγω υπερβολικής πίεσης, πέφτουν πάνω σε πρωτόνια, με αποτέλεσμα αυτά να μετατρέπονται σε νετρόνια )
οι απώσεις που αναπτύσσονται τότε, οφείλονται στην απαγορευτική αρχή του Πάολι μεταξύ νετρονίων , που όπως όλα τα φερμιόνια φέρουν επίσης κβαντικούς αριθμούς .
Ο Sabrahmanyan παρά τις αντιρρήσεις που προέκυψαν από το ακαδημαικό κατεστημένο, παίρνει το βραβείο Νόμπελ το 1983 για την ανακάλυψή των οριακών μαζών των άστρων.
Οι αστέρες νετρονίων έχουν περίπου ακτίνα δεκαπέντε χιλιομέτρων και πυκνότητα δεκάδων εκατομυρρίων τόνων ανά κυβικό εκατοστό.
Οι μαύρες τρύπες ακόμα μικρότερες. Αν ο ηλιος μας μετατρεπόταν ποτέ σε μαύρη τρύπα θα είχε διάμετρο περίπου 3 χιλιόμετρα
Έτσι μπορούμε να πάρουμε την ιδέα της επανέναρξης της διαστολής στην συνέχεια που να αποτελεί την επόμενη φάση,
Ερμηνείες που έχουν διατυπωθεί για την
μέγιστη δυνατή αραίωση της ύλης του Σύμπαντος λόγω της διαστολής ,
και πως συμβαίνει η δημιουργία ύλης στον κενό χώρο
Όπως είπαμε, σε μεγάλες συμπιέσεις τα άστρα αφού εξαντλήσουν τα πυρηνικά καύσιμα, έχουν πλησιάσει πολύ μεταξύ τους και τείνουν να απομακρυνθουν πλέον λόγω απώσεων Παολι
Οι απώσεις των σωματιδίων λόγω της απαγορευτικής αρχής του Πάολι δημιουργούν τεράστιες ταχύτητες , ώστε το άστρο εκρύγνυνται, εκτινάσσεται μάζα και ενέργεια στο διάστημα και το άστρο τείνει να διασταλεί.
, Να σημειώσουμε όμως πως υπάρχει ένα όριο στην άπωση των σωματιδίων , κατά την βαρυτική κατάρρευση.
Αυτό οφείλεται στο ότι, οι μεταξύ τους σχετικές ταχύτητες δεν μπορούν να υπερβούν ένα όριο που είναι η ταχύτητα του φωτός
Αυτό δίνει ην ιδέα ότι υπάρχει και μια οριακή διαστολή
Να σημειώσουμε ότι οι τελευταίες έρευνες διαπιστωθηκε ότι η φάση στην οποία βρίσκεται τώρα το Σύμπαν είναι της επιταχυνόμενης διαστολής .
Το τι συμβαίνει σε φάση που αυτή η διαστολή τείνει στην δημιουργία κενού χώρου; Ποιες είναι οι ιδιότητες του κενού χώρου;
Η δημιουργία σωματιδίων από αραιό αέρα
(συμφωνα με τον φυσικό Jim Al-Khalili) έχει την εξήγησή του
1. στην αρχή της απροσδιοριστία ζευγών φυσικών ποσοτήτων που είναι α.η ορμή και η θέση ενός σωματιδίου και επίσης ένα άλλο ζευγάρι όχι τόσο διάσημο που είναι η ενέργεια και ο χρόνος που προσδιορίζεται αυτή η ενέργεια
Στο κβαντικό βασίλειο όπου οι χρόνοι είναι φανταστικά μικροί (παράγειγμα 10-22 sec) σωματίδια μπορούν να δανειστούν ενέργεια από το πουθενά και να την επιστρέψουν σε τέτοιους χρόνους πριν παραβιαστεί η αρχή της απροσδιοριστίας
2. Στην εξίσωση του Αινστάιν σύμφωνα με την οποία η μάζα και η ενέργεια μπορούν να ανταλλαγούν E=mc2
Ένα δυνητικό σωματίδιο, ένα σωματίδιο δηλαδή όχι πραγματικό αφού η ύπαρξή του είναι φευγαλαία,
μπορεί να δημιουργηθεί από δανεισμένη ενέργεια,
(που θα την επιστρέψει σε κβαντικούς χρόνους οπότε είναι σαν να μην την πήρε)
να δημιουργήσει στην συνέχεια δυο φερμιόνια που είναι αντισωματίδια
των οποίων η συνολική ενέργεια είναι μηδέν (ενέργεια + αντιενέργεια) και επίσης και το συνολικό τους φορτίο είναι μηδέν και το άθροισμα των βαρυονικών τους αριθμών (αριθμός των κουαρκς) είναι μηδέν και γενικά αν τα δούμε και τα δυο μαζύ σαν σύστημα σωμάτων είναι σαν να μην υπάρχουν
Άλλες αναφορές για την δημιουργία ύλης από το κενό
(αραιό διάστημα θα λέγαμε καλύτερα)
από το παρακάτω άρθρο διαβάζουμε:
"Ο κενος χώρος, οι κβαντικές ιδιότητές του, το πεδίο Higgs και η ενοποίηση όλων των δυνάμεων" Posted on
by
Σύμφωνα με τις τρέχουσες απόψεις, η κατάσταση του κενού δεν είναι απόλυτη, δεν είναι το "τέλειο τίποτα". Είναι μια θάλασσα από τα λεγόμενα δυνητικά σωματίδια και αντισωματίδια, τα οποία δεν εμφανίζονται ως πραγματικά σωματίδια. Το κενό, επομένως, είναι ο τόπος όπου, για σύντομο χρονικό διάστημα, δημιουργούνται διαρκώς ζεύγη από δυνητικά σωματίδια και αντισωματίδια, τα οποία εξαφανίζονται αμέσως....
Αντίστοιχο φαινόμενο είναι ήδη γνωστό κατά την δίδυμη γένεση όπου ηλεκτρόνια και ποζιτρόνια δημιουργούνται από φωτόνια εάν επιδράσει ένα ισχυρό ηλεκτρομαγνητικό πεδίο και αργότερα αναφέρεται η δημιουργία κουάρκ και αντικουάρκ από γλοιόνια σε κενό
Άλλωστε, ο κενός χώρος δεν μπορεί να θεωρηθεί πραγματικά κενός εφόσον σε μια μικρή κλίμακα οι σχέσεις απροσδιοριστίας επιτρέπουν δέσμες ενέργειας να εισέρχονται και να εξέρχονται στον χώρο "Φυσική για ποιητές"
συνέχεια από το ίδιο ο άρθρο
΄...H γνωστή σχέση της απροσδιοριστίας στην κβαντική φυσική επιτρέπει στα σωματίδια αυτά να εμφανίζονται για μια φευγαλέα στιγμή. Σύμφωνα με τη σχέση αυτή, το γινόμενο του χρόνου ζωής ενός ζεύγους σωματιδίων επί την ενέργεια τους είναι της τάξης της σταθεράς του Πλανκ. Τα πραγματικά σωματίδια μπορούν πάντα να απομακρυνθούν από μια περιοχή, ενώ τα δυνητικά σωματίδια δεν μπορούν -πρωτίστως- να απομακρυνθούν.
...θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα αν η δραστηριότητα του κενού ( ο "βρασμός" του ) μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας πυκνότητας ενέργειας (που ισοδυναμεί με μάζα) και που να οφείλεται στην αλληλεπίδραση των δυνητικών σωματιδίων.
30 χρόνια μετά...
Στην δεκαετία του 1990 ο Χώκινγκς φαίνεται να συνεχίζει την προσπάθεια για μια θεωρία ενός σύμπαντος που ανανεώνεται
Κοσμική ανανέωση
Ο Χόκινγκ είναι όπως φαίνεται υποστηρικτής της θεωρίας του λεγόμενου «κυκλικού Σύμπαντος». Πρόκειται για μια θεωρία που αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 σύμφωνα με την οποία υπάρχει ένας αέναος κύκλος δημιουργίας συμπάντων.
(https://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=629745)
σαν συμπέρασμα
Από τις Μαύρες Τρύπες ως το Άπειρα Αραιό διάστημα και πίσω πάλι.
Από παρατηρήσεις και έρευνες των τελευταίων δεκαετιών αποδεικνύεται ότι σήμερα το Σύμπαν βρίσκεται σε μια φάση επιταχυνόμενης διαστολής
Αυτό αποδίδεται κυρίως στην ύπαρξη σκοτεινής ύλης που γεμίζει τον διαστρικό χώρο. Η σκοτεινή ύλη δεν εκπέμπει και έτσι δεν μπορεί να ανιχνευτεί, όμως ασκεί βαρυτική επιρροή πάνω στην ορατή ύλη
Το σοβαρό είναι ότι η βαρυτική κατάρευση δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τα άστρα αλλά και ολόκληρες περιοχές ενός γαλαξία
Με κάθε δικαίωμα (και στο σημείο που βρισκόμαστε) ας εκφράσουμε κάποιες σκέψεις:
Μήπως τελικά αυτό που λέμε μεγάλη έκρηξη να διασκορπισε την μεγάλη μαύρη τρύπα της απώτατης συμπίεσης και να γέμισε με μαύρες τρύπες σε όλο το διάστημα;
Και τελικά, πόσο ανοικτοί θα πρέπει να γίνουμε και πόσο να μας επιρρεάζει η απεραντοσύνη του κόσμου, όταν προσπαθούμε να τον καταλάβουμε, ώστε να μπορούμε να δούμε και την μια ακόμα πιθανότητα:
Μήπως όλα αυτά, που μπορεί να είναι και αντίθετες καταστάσεις, δηλαδή, συμπιέσεις και διαστολή, καταρρεύσεις και εκρήξεις, βαρυτική ισορρόπηση, μπορεί ισχύουν όλα και ταυτόχρονα.
Ώστε, να εμφανίζεται σε μας το τελικό αποτέλεσμα τους , σαν την εικόνα για μια γενική κατεύθυνση που να αποτελεί την συνεισταμένη όλων των φαινομένων που συμβαίνουν παράλληλα σε διάφορα σημεία του.
Δήμητρα Σπανού
ΠΗΓΕΣ
Το Χρονικό του Χρόνου του Στέφεν Χώκινγκς
Quantikά Παράδοξα Jim Al-Khalili
https://skiathos.physics.auth.gr/atlas/Nuclear_Physics/2011/particlePhysicsPetridou_16_12_11.pdf
https://el.wikipedia.org/wiki/Βαρυονικός_αριθμός
Φυσική για ποιητές του Robert March