Ο βασιλιάς και ο άλλος. Οι βαθιές ρίζες του διισμου στην εξουσία
Δημητρα Σπανού
απόσπασμα απο το βιβλιο του Α. Καισλερ "Η δεκατη τρίτη φυλη" (1).jpeg)
...Ο θεϊκός ρόλος του Χαγανου (των Χαζαρων) ηταν σεβαστός αλλα στην ουσία απομονωμένος. ...τις υποθέσεις του κράτους κι αναμεσα σ αυτές την αρχηγία του στρατού, τις χειριζοταν ο Μπεκ (ή Χαγανος Μπεκ) που ασκούσε ολη την πραγματική εξουσία. Άραβες και σύγχρονοι ιστορικοί περιγραφουν το συστημα διακυβέρνησης των Χαζαρων σαν διπλη βασιλεία οπου ο Χαγανος αντιπροσωπευε την θεϊκή κι ο Μπεκ την κοσμικη δυναμη
Εχουν συγκρίνει (αρκετα λανθασμένα) και με το συστημα της Σπαρτιατικής διαρχιας, με τους δυο βασιλιάδες απογόνους δύο ηγετικων οικογενειών με ίσες εξουσίες.
Μια πιο ευστοχη σύγκριση ειναι με το σύστημα διακυβέρνησης της Ιαπωνίας ως το 1867 όπου η κοσμικη εξουσία ηταν συγκεντρωμένη στα χέρια του Σογκουν, ενω ο Μικαδος λατρευόταν απο μακρυά σαν θεικη φυσιογνωμία.
....
Έτσι η διπλη βασιλεία φαίνεται να είχε για τους Χαζαρους την έννοια της σαφούς διάκρισης ανάμεσα στο ιερο και το κοσμικό...