ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΑ: Κεφάλαιο δωδέκατο. Ορμόνες, άλλα ενδοκρινολογικά φάρμακα και αντισυλληπτικά

ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΑ: Κεφάλαιο δωδέκατο. Ορμόνες, άλλα ενδοκρινολογικά φάρμακα και αντισυλληπτικά

Της Δήμητρας Σπανού χημικού, καθηγήτριας στο 1ο Γυμνάσιο Δάφνης

Παλάτια χρυσοστόλιστα
χαρέμια με διαμάντια
θα χτίσω για να κάθεσαι
να σε κοιτώ στα μάτια
θα χτίσω για να κάθεσαι
να σε κοιτώ στα μάτια
Παλάτια χρυσοστόλιστα
χαρέμια με διαμάντια
 
στο θρόνο καθισμένη
μικρή μου χαϊδεμένη
 
μικρή μου χαϊδεμένη
θα ζεις κι ευτυχισμένη
 
 
 
Ορμόνες, άλλα ενδοκρινολογικά φάρμακα και αντισυλληπτικά
 
 
Τι είναι οι ορμόνες, που παράγονται και πως επιρρεάζουν το κύτταρο και τον οργανισμό
 

Ορμόνες είναι δραστικές ουσίες που αποτελούν έναν από τους τρεις τύπους των σηματοδοτικών μορίων δηλαδή των μορίων που μεταφέρουν ένα μύνημα και συντελούν στην επικοινωνία των κυττάρων του οργανισμού μεταξύ τους. 

Οι άλλοι δυο τύποι σηματοδοτικών μορίων είναι οι τοπικές ορμόνες που επηρρεάζουν γειτονικά μόρια και διανύουν σχετικά μικρές αποστάσεις και οι νευροδιαβιβαστές που εκκρίνονται από τα νευρικά κύτταρα κατόπιν διεγέρσεως από ηλεκτρικό ρεύμα 

Οι ορμόνες που παρασκευάζονται από εξειδικευμένα επιθηλιακά κύτταρα του οργανισμού που βρίσκονται στους αδένες.

Το ενδοκρίνικό Σύστημα και οι ενδοκρινείς αδένες

Το ενδοκρινικό σύστημα έχει σαν στόχο τον συντονισμό των λειτουργιών του οργανισμού με την προσαρμογή του στις εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες και την ρύθμιση της ομοιόστασης του οργανισμού εάν υπάρχουν παράγοντες που την διαταράσσουν (π.χ. ), σε μεταβολή συνθηκών λειτουργίας του οργανισμού (π.χ. κούραση, φόβος, μικροβιακή λοίμωξη) και σε μεταβολές που οφείλονται σε ενδογενή φυσικά αίτια (π.χ. κλιμακτήριος) 

Διαπερνούν τα τριχοειδή αγγεία του αίματος και μεταφέρονται μέσω του αίματος εκεί όπου πρόκειται να δράσουν , σε ανάλογα όργανα ή κάποια άλλα μέρη του σώματος 

 

Μεταφέρονται και τα δυο μέσω του αίματος και  συνδέονται με τα κύτταρα που επηρρεάζουν σε ορισμένα σημεία (υποδοχείς) .

 

Πολλές ορμόνες  είναι μικρά, μη πολικά μόρια που μπορεί να περάσουν ελεύθερα διαμέσου μιας μεμβράνης στο πλάσμα
Ας θυμηθούμε πως η κίνηση ουσιών στον οργανισμό (όταν δεν παρεμβαίνουν δυναμικοί παράγοντες,  όπως ηλεκτρισμός, χημική συγγένεια) , βασίζεται στην διάχυση που έχει σαν προυπόθεση την ύπαρξη διαφορετικών συγκεντρώσεων στα βιολογικά διαλύματα
 
Όμως ,  όταν οι ορμόνες εισέρχονται στα κύτταρα-στόχους, δεσμεύονται από  πρωτεΐνικούς ενδουποδοχείς  (το C τελικό άκρο που συνδέεται με την ορμόνη) και δημιουργούν ένα σύμπλοκο. Το σύμπλεγμα ορμόνη-υποδοχέας λειτουργεί σαν παράγοντας μεταγραφής.

 

 

 
Οι υποδοχείς των κυτταρικών μεμβρανών
Αποτέλεσμα εικόνας για cell membrane

Οι κυτταρικές μεμβράνες των οργανισμών, αποτελούνται από λιπίδια (στον άνθρωπο φωσφολιπίδια, γλυκολιπίδια και χοληστερόλη) και πρωτείνες. Οι πρωτείνες είναι δομικές και λειτουργικές. Στις τελευταίες εντάσσονται και οι γλυκοπρωτείνες που μπορούν να ανιχνευτούν στην εξωτερική επιφάνεια των κυττάτων και παρουσιάζουν προεξοχές από κλάδους ολιγοσακχαριτών  (sugar side chain) που αποτελούν τον γλυκοκάλυκα.

  Στις μεμβράνες των κυττάρων οι γλυκοκάλυκες αποτελούν  υποδοχείς που ενισχύουν την επικοινωνία και την εισρροή -εκρροή ουσιών από το κάθε κύτταρο.

Από τους σημαντικότερους υποδοχείς είναι:

η Οικογένεια διαμεμβρανιακών υποδοχέων συζευγμένοι με G πρωτείνες  (GPCRs)

Η μεγαλύτερη οικογένεια εξωκυττάρικών υποδοχέων είναι η GPCRs. Είναι γνωστοί και σαν 7TM  γιατί αποτελούν ται από μια σειρά 7 διαμεμβρανιακών ελικοειδών πρωτεινών και  γνωστών σαν 7TM  . Στον εξωκυττάριο χώρο βρίσκεται το αμιδικό άκρο ενώ στον 

ενδοκυττάριο το καρβοξυλικό.  Οι έλικες συνέονται μεταξύ τους με τρεις βρόγχους στην εξωτερική πλευρά της μεμβράνης και τρεις  στην εσωτερική . 

 

 

Τα φάρμακα της κατηγορίας αυτής περιλαμβάνουν:

Ορμόνες των επινεφριδίων και συνθετικά υποκατάστατα, Ανδρογόνα, Αντισυλληπτικά, Από στόματος ορμονικά αντισυλληπτικά, Ενέσιμα ορμονικά αντισυλληπτικά, Ενδομήτριες συσκευές, Μέθοδοι φραγμού, Ενδοκολπικά αντισυλληπτικά, Ινσουλίνες και άλλα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τον διαβήτη, Φάρμακα πρόκλησης ωορρηξίας, Προγεσταγόνα, Θυρεοειδείς ορμόνες και αντιθυρεοειδικά φάρμακα, 

 


Από στόματος ορμονικά αντισυλληπτικά,

 
Δεσογεστρέλη: Συνδέεται με την προγεστρόνη και τους οιστρογόνους υποδοχείς σε κύτταρα στόχους του γυναικείου αναπαραγωγικόυ συστήματος, του μαστικού αδένα, του υποθάλαμου και την υπόφυση. 
Αποτέλεσμα εικόνας για προγεστερόνη
Με αυτόν τον τρόπο, επιβραδύνει την συχνότητα απελευθέρωσης των γοναδοτροπινών από τον υποθάλαμο και λιγοστεύει τις προωορρηκτικές ορμόνες
Η προγεστερόνη είναι η ορμόνη που παράγει φυσιολογικά το γυναικείο σώμα για να εξασφαλίσει την δημιουργία μιας παχιάς επένδυσης της μήτρας που διευκολύνει την εμφύτευση του εμβρύου

 

 

ΠΗΓΕΣ

https://www.galinos.gr/web/drugs/main/substances/levonorgestrel

Πρότυπος κατάλογος βασικών φαρμάκων ΠΟΥ

Το ενδοκρινικό Σύστημα των Οργανισμών. Μέρος Έκτο: Οι Ορμόνες του Φύλου: Τεστοστερόνη, Οιστρογόνα, Προγεστερόνη