Δήμητρα Σπανού, Χημικός, καθηγήτρια Β/θμιας Εκπαίδευσης με οργανική θέση στο 1ο Γυμνάσιο Δάφνης
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΟΙ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ
Οι σύνθετες πρωτεϊνες είναι σφαιρικές πρωτεϊνες* που έχουν συνδεδεμένο και ένα μη πρωτεϊνικό τμήμα το οποίο αποτελεί την προσθετική τους ομάδα.
Ανάλογα με το μη πρωτεϊνικό μέρος που συνδέεται με την πρωτεϊνη, οι σύνθετες πρωτεϊνες διακρίνονται σε:
Χρωμοπρωτεϊνες όταν το μη πρωτείνικό τμήμα είναι μια έγχρωμη ομάδα, Γλυκοπρωτεϊνες όταν το μη πρωτείνικό τμήμα είναι υδατάνθρακες, Νουκλεοπρωτεϊνες όταν το μη πρωτείνικό τμήμα είναι νουκλεϊκά οξέα, Λιποπρωτεϊνες όταν το μη πρωτείνικό τμήμα είναι λιπίδια, Φωσφοπρωτεϊνες όταν το μη πρωτείνικό τμήμα είναι ένα υπόλειμμα φωσφορικού οξέος, Μεταλλοπρωτεϊνες όταν το μη πρωτείνικό τμήμα είναι σύνθετο δεσμευμένο μέταλλο
ΟΙ ΧΡΩΜΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ
Είναι σύνθετες πρωτεϊνες που αποτελούνται από μια απλή πρωτεϊνη και ένα μη πρωτεϊνικό συστατικό, σχετικά έγχρωμο που αποτελεί μια προσθετική ομάδα.
Οι χρωμοπρωτεϊνες ανάλογα με την χημική τους σύνθεση,
διακρίνονται σε:
Αιμοπρωτεϊνες (κόκκινες- αιμοσφαιρίνη, μυοσφαιρίνη και τα ένζυμα κυτόχρωμα, καταλάση, υπεροξειδάση περιέχουν το σύμπλοκο αίμης-πορφυρίνης σιδήρου), οι Πρωτεϊνες Αμφιβληστροειδούς, (βιταμίνη Α, ροδοψίνη, οπτικές χρωστικές), οι Φλαβοπρωτεϊνες (κίτρινες- βιταμίνη Β2 και προσθετική ομάδα το FAD ή FMN) και οι Πρωτεϊνες κοβαμίδης (βιταμίνη Β12)
Λειτουργικές διαδικασίες στις οποίες συμμετέχουν χρωμοπρωτεϊνες
Συμμετέχουν σημαντικά σε λειτουργικές διαδικασίες που σχετίζονται με την δέσμευση ενέργειας και την μετατροπή της ενέργειας στους οργανισμούς όπως:
η φωτοσύνθεση, η κυτταρική αναπνοή, η μεταφορά οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα στο σώμα, οι οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις όπως η αναγωγή μετάλλων από υδρογόνο και άνθρακα, η αναγωγή οργανικών οξέων σε αλδεϋδες και αλκοόλες, η υδρογόνωση λιπών, η αντίληψη φωτός και χρώματος.
Η ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ
ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ Η ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΑ ΚΥΑΝΟΦΥΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΦΥΤΑ
Η φωτοσύνθεση αποτελεί μια φωτοχημική διεργασία στην οποία συμβαίνει απορρόφηση φωτεινής ενέργειας (φωτονίων) που καταυθάνει στην γη μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας.
Εμφανιστηκε σε πρώϊμη γεωλογική περίοδο και ήταν η πρώτη επιτυχής προσπάθεια μεταφοράς ενέργειας στην βιόσφαιρα και στο γήϊνο οικοσύστημα από πηγή έξω από τον πλανήτη.
Στην φωτοσύνθεση έχουμε την αναγωγή του διοξειδίου του άνθρακα από το νερό, δηλαδή ηλεκτρόνια από το νερό, μεταφέρονται στον άνθρακα.
Η διαδικασία αυτή γίνεται σταδιακά και απαιτεί ενέργεια και γι αυτόν τον λόγο συμμετέχουν και βοηθούν οι χρωστικές που δεσμεύουν την ηλιακή φωτεινή ενέργεια.
Είναι συζευγμένη με οξειδοαναγωγικές διεργασίες και με τον τρόπο αυτό η φωτεινή ενέργεια μεταφέρεται σε ολλά στάδια σε χημικές ουσίες των οργανισμών.
ΟΙ ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗΣ (ΦΩΤΟΧΡΩΣΤΙΚΕΣ)
Οι φωτοχρωστικές είναι ουσίες πουμπορούν να απορροφούν φως σε ένα συγκεκριμένεο μέρος του φάσματος ενώ τα υπόλοιπα κύματα φωτός ανακλώνται
Οι φωτοχρωστικές για τους φωτοσυνθετικούς οργανισμούς φυτά και βακτήρια, διακρίνονται σε χλωροφύλλες α, β,c, κai σε βακτηριοχλωροφύλλες α και β και ανήκουν στις πορφυρίνες.
Οι πορφυρίνες είναι μακροκυκλικές ενώσεις που αποτελούνται από τέσσερες πυρήνες πυρόλης (δακτυλίους που περιέχουν άζωτο (πυρόλια). Είναι πρόδρομες ουσίες της αίμης (δεν περιέχουν σίδηρο) και ιδιαίτερα ευέλικτα μόρια καθώς δύνανται να υφίστανται τροποποιήσεις ώστε εκτός από τις χλωροφύλλες, είναι πρόδρομα μόρια και των κυτοχρωμάτων αλλά και της αιμοσφαιρίνης
η χλωροφύλλη που είναι πορφυρίνη μαγνησίου, απορροφώντας ηλιακή ενέργεια, καταλύει την διάσπαση του νερού σε υδρογόνο και οξυγόνο, το οποίο οδηγεί τα φυτά σε φωτοσυνθετική δραστηριότητα
η αιμοπρωτεϊνες που είναι πορφυρίνες σιδήρου, καταλύουν μια αντίστροφη δραστηριότητα, δηλαδή τον σχηματισμό ενός μορίου νερού με την ταυτόχρονη απελευθέρωση ενέργειας.
O πυρήνας της πορφυρίνης είναι επίπεδος
Περιέχει μαγνήσιο σε διάφορες αλυσίδες κι έτσι δημιουργούνται διάφορες κατηγορίες χλωροφύλλη α (κυανοπράσινη), χλωροφύλλη b (κιτρινοπράσινη), χλωροφύλλη c χλωροφύλλη d
Ο πυρήνας αυτός που είναι υδρόφιλλος βρίσκεται στην εξωτερική πλευρά του στρώματος και απορροφά το φως
Υπάρχουν διάφοροι τύποι χλωροφύλλης (a, b,c, d, e κ.λ.π.) . Τα μόριά τους έχουν παρόμοια δομή και διαφέρουν μόνο στους πλευρικούς υποκαταστάτες. Η βάση του μορίου είναι ο πυρήνας της πορφυρίνης και το κατάλοιπο της αλκοόλης φυτόλης
Στο κέντρο αντίδρασης του φωτοσυστήματος ΙΙ εντοπίστηκε η φωτοχρωστική φαιοφυτίνη σαν ένας από τους πρώτους δέκτες ηλεκτρονίων στην αλυσίδα μεταφοράς διεγερμένων ηλεκτρονίων από το νερό στην κινόνη. Είναι ένα μόριο χλωροφύλλης απότο οποίο λείπει το Mg++
β καροτένιο
καροτενοειδή: καροτένια και ξανθοφύλλες βρίσκονται σε όλα τα φωτοσυνθετικά κύτταρα και είναι σε επαφή και συνεργασία με τις χλωροφύλλες,
ασκώντας εξισορροπιστική, προστατευτική και αντιοξειδωτική δράση. Στην διάρκεια αυξημένης ηλιακής ακτινοβολίας που έχει αποτέλεσμα περίσσεια ενέργειας, τα καροτενοειδή αυξάνουν την μη φωτοσυνθετική απόσβεση. Η επιπλέον αυτή ενέργεια, αντί να δοθεί στο οξυγόνο με αποτέλεσμα την φωτοξείδωση και την καταστροφή του φωτοσυνθετικού μηχανισμού, αποβάλεται ως θερμότητα με την παρέμβαση των καροτενοειδών
Περιέχουν συζυγιακά συστήματα διπλών δεσμών: Αυτά για μεν τα καροτένια είναι υδρογονάνθρακες για δε τις ξανθοφύλλες που είναι οργανωμένες κυκλικές ενώσεις, τα συστήματα συζυγιακών διπλών δεσμών είναι οξυγονωμένοι υδρογονάνθρακες.
Κύκλος ξανθοφύλλης (βιολοξανθίνη).
VDE – βιολοξανθίνη deepoxidase,
ZE – εποξειδάση ζεαξανθίνης, AscH – μειωμένη μορφή ασκορβικού, DHA – δεϋδροασκορβικό.
σε φυκοβιλίνες ήτοι φυκοερυθρίνηκαι φυκοκυανοχολίνη που αποτελούν χρωμοφόρα των φωτοσυνθετικών χρωμοπρωτεϊνών
ΤΑ ΣΥΜΠΛΟΚΑ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΚΑΙ ΧΡΩΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ ΦΩΤΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΑ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ ΦΩΤΟΣ
Στην φωτοσύνθεση τα φυτά, τα φύκια και τα κυανοβακτήρια δημιουργούν βιομόρια, πλούσια σε ενέργεια από ουσίες χαμηλώτερης ενέργειας όπως το διοξείδιο του άνθρακα και το νερό χρησιμοποιώντας το ηλιακό φως.
Είναι μια πολύπλοκη διαδικασία στην οποία συμμετέχουν πρωτεϊνες, των οποίων η μελέτη είναι ακόμα σε εξέλιξη.
Πολλά μόρια χλωροφύλης μαζύ με συμπληρωματικές χρωστικές, μαζύ με πρωτεϊνες, οργανώνονται σε μονάδες συλλογής φωτός που ονομάζονται φωτοσυστήματα.
συνέχεια...
*Κάποιες περισσότερες πληροφορίες, ώστε να δούμε την σύνδεση της χημικής σύστασης των ουσιών αυτών με την διαδικασία της φωτοσύνθεσης υπάρχουν σε ένθετο στο τέλος του άρθρου *
Κάθε φωτοσύστημα περιέχει 1. Κέντρο αντίδρασης του συστήματος 2. Σύμπλεγμα συλλογής φωτός (SCC) 3. Φορείς ηλεκτρονίων
1. Τα κέντρα των φωτοσυστημάτων αυτών περιέχoυν τις χρωστικές χλωροφύλλη α και χλωροφύλλη β ( συλλέγουν το μεγαλύτερο μέρος της φωτεινής ενέργειας στη βιόσφαιρα) , πρωτεύοντα δέκτη ηλεκτρονίων και άλλα σύμπλοκα.
Οι χρωστικές και των τριών φωτοσυστημάτων , που συνδέονται με μια πρωτεϊνη, απορροφούν μόρια φωτός και μεταφέρουν την ενέργειά τους στο κέντρο αντίδρασης. Επίπλέον, οι πρωτεϊνες που συνδέονται με την χρωστική μπορεί να επιρρεάσει το φάσμα της απορρόφησης της χρωστικής και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να υπάρχει ένα μεγάλο σύνολο διαφορετικών φασματικών μορφών χρωστικών.
Τα φωτοσυνθετικά συστήματα στην φωτοσύνθεση είναι: Το φωτοσυστήματα ΙΙ (FS- II)και το φωτοσύστημα Ι (FS- I) (τα οποία διαφέρουν ως προς τη σύσταση πρωτεϊνών και χρωστικών) και το φωτοσύστημα του κυτοχρώματος (PS-II) που βρίσκονται στις θυρεοειδείς μεμβράνες των grana και του στρώματος.
Τα λιπίδια των μεμβρανών στα οποία βρίσκονται τα φωτοσυστήματα είναι σε μεγάλο ποσοστό ακόρεστα κια αυτό εξασφαλίζει την ρευστότητά του καθώς και την διακίνηση ορισμένων συστατικών κατά μήκος ή κατά πλάτος της μεμβράνης (πλαστοκινόνες)
Η χωρική στερέωση των πρωτεϊνών με τα μόρια της χρωστικής εξασφαλίζουν την μεταφορά της ενέργειας στο κέντρο αντίδρασης.
Η μεταφορά της διεγερμένης ενέργειας των χρωστικών μπορεί να γίνει μεταξύ μορίων στο ίδιο ενεργειακό επίπεδο με συντονισμό ή σε γειτονικό μόριο χαμηλότερου .
μέχρις ότου φτάσει στα κέντρα αντίδρασης των φωτοσυστημάτων πρώτα στο ΙΙ Τo (LHSΙΙ) tο σύστημα Lihgt harvestig system. και μετά στο φωτοσύστημα Ι (κεντρικό σύμπλοκο, χλωροφύλλη α και καροτένιο) Εσωτερικά σχηματίζεται μια διάταξη από 4 πρωτεϊνες, που έχει την δυνατότητα να κινηθεί από το φωτοσύστημα ΙΙ στο φωτοσύστημα Ι.
Οι πρωτεϊνες της φωτοσύνθεσης δεν έχουν διερευνηθεί πλήρως αλλά από μελέτες σε φωτοσυνθετικά βακτήρια εντοπίστηκαν φωτοσυστήματα τα οποία αργότερα θεωρήθηκαν ότι είναι ίδια σε φυτά και σε φύκη. Σε ένα από αυτά τα σύμπλοκα συλλογής φωτός, εντοπίστηκε η πρωτεϊνη φαιοφυτίνη που βρίσκεται στην φωτοσυνθετική συσκευή φυκών φυτών και βακτηρίων.
Στην μελέτη των φωτοσυστημάτων είναι δυνατόν να γίνει η μελέτη της λειτουργίας μεμονωμένων συστημάτων που αποτελούν μέρη της οργάνωσης του συνολικου συστήματος .
Όμως υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι για την οργάνωση και αλληλεπίδραση συμπλεγμάτων χρωστικής -πρωτεϊνης στα φωτοσυστήματα βακτηρίων και φυτών
Η φωτοσύνθεση περιλαμβάανει δύο μηχανισμούς: Δύο σύμπλοκα χρωστικης- πρωτεϊνης, τα φωτοσυστήματα Ι και ΙΙ.
Ηλεκτρόνια μεταφέρονται από το ένα σύστημα στο άλλο ξεκινώντας από το νερό.
Η πρωτεϊνη του συμπλέγματος του κυτοχρώματος
Μια πρωτεϊνη που έχει ανακαλυφθεί σε πρόσφατες έρευνες είναι αυτή που εξασφαλίζει την μεταφορά των ηλεκτρονίων από το φωτοσύστημα ΙΙ στο φωτοσύστημα Ι και λειτουργεί σαν σύνδεσμος μεταξύ τους: είναι πρωτεϊνη του συμπλέγματος του κυτοχρώματος με τον κωδικό b6f και η ανακάλυψη από επίστήμονες του πανεπιστημίου του Σέφιλντ δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Natura
Η πρωτεϊνη αυτή δημιουργεί έναν ισχυρό οξειδωτικό παράγοντα στο φωτοσύστημα ΙΙ που οξειδώνει το νερό. Τα ηλεκτρόνια μεταφέρονται στο φωτοσύστημα Ι και αυτό στην συνέχεια επαναφέρει το συνένζυμο NADP στην αρχική του μορφή για να συνεχίσει στον κύκλο του Καλβιν (παραγωγή εξοζών)
Τα ηλεκτρόνια επιστρέφουν στην αρχική τους θέση μέσω πρωτεϊνών
ΠΕΡΙ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ
Γίνεται διάκριση μεταξύ οξυγονικής και ανοξυγονικής φωτοσύνθεσης. Η δεύτερη πραγματοποιείται από βακτήρια και αντί να παράγονται σαν παραπροϊόντα οξυγόνο (της οξυγονικής) παράγονται άλλες ανόργανες ουσίες όπως στοιχειακό θείο
*ΕΝΘΕΤΟ
Η ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΟΥΣ ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΤΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ
σχετικά με την διαδικασία της φωτοσύνθεσης μεταφέρω από
Παρατηρούμε πως ο δακτύλιος πορφυρίνης περιέχει συζυγιακούς απλούς -δεσμούς
θυμόμαστε την συμπεριφορά ως προς το φως αλυσίδων με απλούς και διπλούς δεσμούς ...
.ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΥΝΔΕΣΕΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΠΟΥ ΔΙΝΕΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΣΤΑΘΜΕΣ ΣΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ ΟΡΑΤΟΥ
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥΝ ΣΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΚΑΙ ΠΛΟΥΣΙΟΤΕΡΑ ΧΡΩΜΑΤΑ
Α. Ενώσεις με αλυσίδες ανθράκων
Στις γνωστές ανθρακικές αλυσίδες των οργανικών ενώσεων -C-C-C-C-C- τα άτομα του άνθρακα αρχικά συνδέονται με απλούς δεσμούς. Δηλαδή ομοιοπολικό ζεύγος ηλεκτρονίων με σύνδεση μετωπική σ και αντιπαράλληλα spin . Αν το μόριο με σ δεσμό, απορροφήσει ενέργεια, κάποιας συγκεκριμένης συχνότητας μεγαλύτερης του ορατού, ένα από τα ηλεκτρόνια του ζεύγους θα διεγερθεί, θα περάσει σε υψηλότερο ενεργειακό επίπεδο , θα αλλάξει το spin του και το ζευγάρι του δεσμού θα έχει τώρα παράλληλο spin. Εχουμε διεγερμένο δεσμό σ* . Όταν αποδιεγείρεται εκπέμπει φωτόνιο συχνότητας επείσης μεγαλύτερης του ορατού φωτός. Η αποδιέγερσή σ - σ* δεν θα τα δώσει ορατή ακτινοβολία ούτε και χρώματα
Αντίθετα σε ανθρακικές αλυσίδες με διπλούς δεσμούς -C=C-C-
στον διπλό δεσμό έχουμε τον ένα δεσμό σ και τον άλλο πλάγιο π δεσμό. Για τον δεύτερο η διέγερση του ζεύγους σε π* καθώς και η αποδιέγερσή του
π* ->π σχετίζεται με ααπορρόφηση και εκπομπή ενέργειας μέσα στο ορατό φάσμα
Με τα π ηλεκτρόνια και τις αλληλοεπιδράσεις τους, σχετίζεται και το συζυγιακό φαινόμενο
Εδώ εκτός από το επαγωγικό (Ι) φαινόμενο λόγω του οποίου το κοινό ζευγάρι ελκεται ή απωθείται από άλλα άτομα του μορίου εδώ έχουμε και το συζυγιακό φαινόμενο (R) γιατί υπάρχει αλληλοεπίδραση μεταξύ των ίδιων των π ηλεκτρονίων των δεσμών
Τα π ηλεκτρόνια του δεσμού να έλκονται ή να απωθούνται και η πυκνότητά τους τοπικά, αυξάνεται ή ελαττώνεται.
Πολύ καλύτερα αποτελέσματα έχουμε όταν συναντάμε περιπτώσεις συζυγιακών διπλών δεσμών δηλαδή εναλλασόμενων απλών και διπλών δεσμών στην ανθρακικη αλυσίδα. -C=C-C=C-
α και γι αυτό επικεντρωνόμαστε σε ουσίες που δημιουργούν ενδιάμεσες ενεργειακές στάθμες λόγω κυρίως μεσομερών καταστάσεων που δημουργούνται σε περιπτώσεις εναλλασόμενων απλών και διπλών δεσμών (συζυγιακοί δεσμοί).
Αντίθετα από τον πυρήνα της πορφυρίνης που βρίσκεται στην επιφάνεια της θυλακειδούς μεμβράνης, , η υδρόφοβη πλευρά της, η φυτολική αλκοόλη είναι ενσωματωμένη στη μεμβράνη και συγκρατεί έτσι το μόριο της χλωροφύλλης
Δήμητρα Σπανού
ΠΗΓΕΣ
https://profil.adu.by/mod/book/tool/print/index.php?id=3961
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΩΝ: Κεφ 6: Οι γεωβιοχημικοί κύκλοι της ύλης και της ενέργειας μέσω μεταφοράς ηλεκτρονίων. Σκοτεινή φάση της φωτοσύνθεσης. Μεταβολικές αναβολικές αντιδράσεις σε φυτά για παρασκευή σαkχάρων, από CO2, H2O.
Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΩΝ: Κεφ 5:Οι γεωβιοχημικοί κύκλοι της ύλης και της ενέργειας μέσω μεταφοράς ηλεκτρονίων . Α Φωτοαυτότροφοι Οργανισμοί. Φωτεινή φάση φωτοσύνθεσης. Εισαγωγή ενέργειας στη βιόσφαιρα με την δημιουργία ΑTP και NADPH2
https://earthpapers.net/pigment-belkovye-kompleksy-i-ih-vzaimodeystvie-v-strukturah-fotosinteticheskogo-apparata-bakteriy-i-rasteniy
https://opencourses.uoa.gr/modules/document/file.php/NOC83/%CE%94%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CF%80%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%84%CE%BF/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/PDF/XOK%202015_8_LabChl.pdf
Φωτοσυστήματα - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΣΕ 2 ΤΟΜΟΥΣ. ΤΟΜΟΣ 1
Μια σχετικά απλή φωτοσυνθετική συσκευή είναι χαρακτηριστική των πορφυρού θείου και των μη θειούχων φωτοσυνθετικών βακτηρίων. Αποτελείται από ένα ή δύο συμπλέγματα συγκομιδής φωτός και έναν τύπο RC, τα οποία διακρίνονται για την απλή οργάνωση και την υψηλή σταθερότητα κατά την απομόνωση. Αρχικά, πολλές καθολικές αρχές οργάνωσης και λειτουργίας της φωτοσυνθετικής συσκευής ανακαλύφθηκαν μέσω της έρευνας σε βακτήρια και στη συνέχεια επεκτάθηκαν στη φωτοσυνθετική συσκευή των φυτών και των φυκών. Συγκεκριμένα, οι Shuvalov et al (1976) διαπίστωσαν ότι στα βακτηριακά RC, η φαιοφυτίνη λειτουργεί ως ενδιάμεσος δέκτης ηλεκτρονίων μεταξύ του ειδικού ζεύγους Bchl και της πρωτογενούς κινόνης. Αργότερα, αποδείχθηκε ότι η φαιοφυτίνη παίζει επίσης βασικό ρόλο στον φωτοδιαχωρισμό και στη σταθεροποίηση του φορτίου στο PSII (Klimov et al., 1977)
