Δήμητρα Σπανού , Χημικός, καθηγήτρι 1ου Γυμνασίου Δάφνης
Τα κύτταρα και οι Οργανισμοί διαθέτουν ένα εξωτερικό περίβλημα που εξυπηρετεί ανάγκες τους για οριοθέτηση, επικοινωνία, προστασία κ.λ.π.
Παρατηρείται όμως πως αντίστοιχα "τελειώματα" υπάρχουν και σε άλλες βιολογικές οντότητες ( αποικίες κυττάρων, ιστοί κ.λ.π.) που μπορεί να μην είναι οργανισμοί, όμως παρουσιάζουν μια αυτοτέλεια συνολικά ή εν μέρει και γι αυτόν τον λόγο κάνω μια προσπάθεια να δώσω παράλληλα την περιγραφή του εξωτερικου περιβλήματός τους , μαζί με τους εξ ορισμού οργανισμούς.
ΤΟ ΔΕΡΜΑ ΤΩΝ ΖΩΪΚΏΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΏΠΟΥ
Το δέρμα είναι ένα ζωτικό όγανο που καλύπτει ολόκληρο το σώμα. Αποτελείται από το εξώδερμα που περιλαμβάνει την επιδερμίδα και ανάλογα εξαρτήματα όπως νύχια, τρίχες, αδένες και το μεσόδερμα που διακρίνεται σε χόριο και υπόδερμα.
Ο ρόλος του είναι προστατευτικός (από ακτινοβολίες, χημικές ουσίες, μικρόβια, απώλειες ουσιών), ρυθμιστικός (θερμοκρασίας, αισθήσεων), αποθηκευτικός, λίπανσης κ.α. Τα κύτταρά της είναι επιθηλιακά κύτταρα
ΥΠΟΔΕΡΜΑ (ΥΠΟΔΟΡΙΟ)
Αποθηκεύει ενέργεια, μαλακώνει και μονώνει το σώμα. Περιέχει λιπώδη κύτταρα, ίνες κολλαγόνου που συνδέουν τα λιποκύτταρα και αιμοφόρα αγγεία. Ο αριθμός των λιποκυττάρων διαφέρει ανάλογα με την περιοχή του σώματος και το φύλο
ΜΕΣΟΔΕΡΜΑ : ΤΟ ΧΟΡΙΟ ή ΔΕΡΜΙΔΑ
Ιστός του δέρματος αποτελείται από ινοβλάστες που εκκρίνουν κολλαγόνο και πλούσια εξωκυττάρια μήτρα κολλαγόνου, ελαστίνης και υαλουρονικούю. Προστατεύει το δέρμα, το θρέφει, απομακρύνει τα απόβλητα
Στο χώριο βρίσκονται: λεμφαγγεία, αισθητικοί υποδοχείς, ρίζες μαλλιών
Η ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ
Είναι η λεπτή προστατευτική στοιβάδα του δέρματος. Δεν έχει φλέβες και τριχοειδή αγγεία να την διαπενούν αλλά πλήθος αριθμού λιπιδίων
που γεμίζουν τους χώρους μεταξύ των κυττάρων και της προσδίδουν προστατευτικό ρόλο και αμφίφιλες ιδιότητες.
Είναι υπεύθυνη για την παραγωγή και έκκριση σμήγματος από πλήθος εκκριτικών κυττάρων που ο αριθμός και η ποιότητά τους ποικίλει ανά περιοχή. Οι εκκρίσεις τους κυρίωε από λιπιδικής φύσης φτάνει μέχρι το τρίχωμα και την γούνα σε ανώτερα θηλαστικά
Γενικά τα λιπίδια της επιδερμίδας που είναι πολλά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες,
- τα σμηγματογόνα λιπίδια που παράγονται από εκκριτικά κύτταρα και αποτελούνται κυρίως από μη πολικά λιπίδια , όπως τριγλυκερίδια, εστέρες κηρού, σκουαλένιο
- τα επιδερμικά λιπίδια που παράγονται από επιδερμικά κύτταρα και αποτελούνται από κεραμίδια, ελεύθερα λιπαρά οξέα και χοληστερόλη
Στην επιδερμίδα διακρίνουμε τις επιμέρους στοιβάδες από μέσα προς τα έξω:
βασική στοιβάδα : τα κύτταρά της είναι ορθογώνια, συνδέονται με ινίδια και πολλαπλασιάζονται ανεβαίνοντας προς την επιφάνεια για να σχηματίσουν την κερατινη στοιβάδα
ακανθωτή στοιβάδα είναι κύτταρα από την βασική, που ανεβαίνοντας τροποποιούνται, αποκτούν πιο επίπεδο σχήμα και σχηματίζουν 14 στρώματα, p;axoyw 50-150μm
κοκκιώδης στοιβάδα: αποτελείται από 4 στρώματα κυττάρων που έχουν ανέβει από την προηγούμενη στοιβάδα και εδώ προετοιμάζονται για την κερατίνη στοιβάδα. Γεμίζουν με ίνες κερατίνης, χάνουν υγρασία, το σχήμα τους γίνεται ακόμα πιο πλατύ
διαυγής στοιβάδα: βρίσκεται μόνο στις παλάμες και στα πέλματα
κερατίνη στοιβάδα : Η εξωτερική στοιβάδα της επιδερμίδας, με πλατιά απύρηνα κύτταρα, κερατινοποιημένα, που κάνουν το στρώμα αυτό ανθεκτικό και αδιάβροχο. Πάχος 8-15 μm
Τα κερατινοκύτταρα είναι ο κυριότερος τύπος κυττάρων της επιδερμίδας. Προέρχονται από επιδερμικά βλαστοκύτταρα που βρίσκονται αρχικά στην περιοχή της βασικής στοιβάδας και σε θήκες τριχοθηλακίων. Κατά το "ταξίδι" τους από την βασική στοιβάδα προς την επιφάνεια που διαρκεί 14 μέρες, παράγουν κερατίνη και διαφοροποιούνται ως προς την μορφολογία τους Στην κερατίνη εξωτερική στοιβάδα, τα ζωντανά κερατινοκύτταρα μετατρέπονται σε μη ζωντανά κερατινοκύτταρα,(κορνεοκύτταρα ή κερατοκύτταρα) όταν η κυτταρική τους μεμβράνη αντικαθίσταται από ένα στρώμα κεραμιδίων
Έτσι σχηματίζουν ένα στρώμα νεκρών κερατοειδών πεπλατυσμένων κυττάρων που δημιουργεί την κερατίνη στοιβάδα της επιδερμίδας
ΠΗΓΕΣ
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%80%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%AF%CE%B4%CE%B1
https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/MED101/%CE%A3%CE%A4%CE%A1%CE%91%CE%A4%CE%97%CE%93%CE%9F%CE%A3%20%CE%99ntroductory.Lesson.Medical.Students.part.1.Anatomy.pdf
ακατέργαστο
https://www.eucerin.de/beratung/die-haut-grundlagen/aufbau-und-funktion-der-haut
Το δέρμα είναι ένα δυναμικό όργανο που αλλάζει συνεχώς. Αποτελείται από τρία στρώματα - επιδερμίδα, χόριο και υποδόριο, τα οποία με τη σειρά τους αποτελούνται από πολλά στρώματα. Τα εξαρτήματα του δέρματος - θυλάκια, σμηγματογόνοι και ιδρωτοποιοί αδένες - έχουν επίσης αρκετές λειτουργίες του δέρματος.
Υποδόρια (επίσης υποδερμίδα)
Η εσωτερική στιβάδα του δέρματος αποθηκεύει ενέργεια ενώ ταυτόχρονα μαλακώνει και μονώνει το σώμα. Αποτελείται κυρίως από:
- Λιποκύτταρα (λιποκύτταρα): Συνδυάζονται σε ενώσεις σε σχήμα μαξιλαριού.
- ειδικές ίνες κολλαγόνου (διαφράγματα ή χωρίσματα) : χαλαρός, σπογγώδης συνδετικός ιστός που συνδέει τα λιποκύτταρα μεταξύ τους.
- αιμοφόρα αγγεία
Ο αριθμός των λιποκυττάρων στον υποδόριο ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή του σώματος . Επιπλέον, η κατανομή των λιποκυττάρων σε άνδρες και γυναίκες διαφέρει, όπως και η δομή άλλων περιοχών του δέρματος.
αλλαγές του δέρματος σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Περισσότερες πληροφορίες για το δέρμα σε διαφορετικές ηλικίες .