Δήμητρα Σπανού, χημικός, καθηγήτρια στο 1ο Γυμνάσιο Δάφνης

Η μαστίχα του θάμνου Pistacia Lentiscus var. Chia 

 Είναι ενας παχύρευστος χυμός  που εκρέει απο τον κορμό και τα κλαδιάτου φυτού Pistacia Lentiscus var. Chia

και έχει στόχο να επουλωνει τις εκδορές του φυτού και να καταπολεμά τυχον ασθένειες.

Εξ ίσου ευεργετική είναι και η δράση του στον άνθρωπο, και έχει αποδειχθεί όχι μόνο ότι αποτελεί φάρμακο για πολλές και διαφορετικές ασθένειες αλλά ότι με την μάσηση τροφοδοτεί με  ψευδάργυρο μέσω του σιέλιου.

Πολύτιμη είναι  και για πολλές άλλες χρήσεις, στην ζαχαροπλαστική, στην αρωματοποιεία, στα καλυντικά, στην ποτοποιεία, τα χρώματα τα πλαστικά κ.α..

Παραγωγή του  χυμού του μαστιχόδενδρου

 Η ρητίνη παράγεται σε δυο στάδια.

Στο 1ο στάδιο τα διαφορετικά συστατικά του φυτού παράγονται σε διαφορα σημεία αυτού και συλλέγονται σταδιακά.

Στο 2ο στάδιο το προϊόν που πέφτει και συλλέγεται

είναι Αρχικά είναι μια υγρή κολλώδης και διαυγής ουσία που προκύπτει από την αποικοδόμηση επιθηλιακών κυττάρων του φυτού,  που στερεοποιείται με σταγονοειδή κρυσταλλική μορφή λόγω εξάτμισης μέρους των αιθερίων ελαίων και πολυμερισμού σε μια υποκίτρινη έως πράσινη ουσία (λόγω ιχνών χλωροφύλλης)

και αυτή αποτελεί πρόδρομη ουσία της ρητίνης. 

Στους επόμενους μήνες , λόγω θερμοκρασίας χάνει πολλά πτητικά συστατικά αλλά και υφίσταται οξείδωση και πολυμερισμό. Έτσι, το χρώμα γίνεται κίτρινο και εξωτερικά αποκτά σκληρότερη κρούστα που εξαρτάται  από το βαθμό πολυμερισμού της . Επίσης η αρχική ουσία είναι πικρή και η γεύση αλλάζει σιγά σιγά και σταθεροποιείται στην γνωστή. 

Τα συστατικά της μαστίχας

Στα συστατικά της ως προς την χημική τους κατάσταση  μπορούν να γενικά , τερπένια, τερπενοειδείς ενώσεις και πολυφαινόλες.

Ως προς τις φυσικοχημικές τους ιδιότητες σε αιθέριο έλαιο, ρητίνη , κόμμι 

Στο αιθέριο έλαιο από τον θάμνου Pistacia Lentiscus var. Chia  

Το αιθέριο έλαιο που παρελήφθη με απόσταξη βρέθηκε ότι περιέχει 64 πτητικά παράγωγα μικρού μοριακού βάρους,  ουδέτερα και όξινα που εμφανίζουν αντιφλεγμονώδη, αντιμυκητιακή και αντιβακτηριακή δράση . Αποδείχθηκε ανασταλτική δράση για εξάπλωση καρκίνου

κάποια από αυτά είναι:

 α πινένιο (τερπένιο) αντιβακτηριακή και αντιμυκητιακή δράση

β πινένιο (τερπένιο)  αντιβακτηριακή και αντιμυκητιακή δράση

μυρσένιο  (τερπένιο)  αντιβακτηριακή και αντιμυκητιακή δράση

β καρυοφυλλένιο  αντιβακτηριακή και αντιμυκητιακή δράση

β γερμακρίνη 

σπαθουνενόλη

α τερπινεόλη στο αιθέριο έλαιο  δραση κατα του ελικοβακτηρίου 

Ε μεθυλισοευγενόλη στο αιθέριο έλαιο  δραση κατα του ελικοβακτηρίου 

Στο κόμμι της  μαστίχας του θάμνου Pistacia Lentiscus var. Chia  

 Περιέχονται υδροδιαλυτά συστατικά , περιέχει κυρίως πολυφαινόλες . Συστατικά του   αυξάνουν το ιξώδες. Αποτελεί το οργανικό κλάσμα της μαστίχας με νερό και παρουσιάζει μέτρια αντιμυκητιασκή και αντιβακτηριακη δράση. Ακόμη αποδείχθηκε και   αντικαρκινική δράση

τρανσ πινοκαρβακόλη  

   καμφένιο

α τερπινεόλη υψηλή αντιμικροβιακή δράση

Ε μεθυλισοευγενόλη στο αιθέριο έλαιο  δραση κατα του ελικοβακτηρίου 

α λιναλοόλη υψηλή αντιμικροβιακή δράση

γαλλικό οξύ πιθανόν έχει ανασταλτικό ρόλο στις γαστρικές προκαρκινικές βλάβες, πρόληψη ανάπτυξης γαστρικού καρκίνου

διγαλλικό οξύ

κατεχίνη

γλυκοσιλική κερκετίνη

μονογαλοική γλυκόζη

olanzapine

Στην Ρητίνη από την μαστίχα του θάμνου Pistacia Lentiscus var. Chia

Ρητίνες γενικα, είναι στερεές  ή παχύρευστες ουσίες, φυτικής προέλευσης,  ου συνήθως εμφανίζουν 

Η ρητίνη του μαστιχόδενδρου είναι ένα  φυσικά πολυμερή που  χαρακτηρίζεται από ΕΜΑ σαν φυσικό φαρμακευτικό προϊόν με παραδοσιακή χρήση σε ηπιες δυσπεπτικές διαταραχές και φλεγμονή του δέρματος, επούλωση τραυμάτων. Έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό για ορισμένους τύπους καρκίνου

Στην ρητίνη της  μαστίχας Χίου έχουν εντοπιστεί πάνω από 120 ενώσεις 

Ορισμένες από τις ουσίες που περιέχει ο χυμός αυτός είναι:

Υρογονάνθρακες του τερπένιου , κάποιοι εστέρες και ρητινικά οξέα. Δεν διαθέτουν χαρακτηριστικές ομάδες.

Η φαρμακευτική τους δράση ανάλογα με το είδος της ρητήνης δίνει  αντιοξειδωτικά αντιβακτηριακά, αντιφλεγμονώδη, επουλωτικά και άλλα αποτελέσμαται 

Τερπενικά συστατικά: Διαφορετικά είδη τερπενικών συστατικών παράγονται σε διαφορετικά μέρη του φυτού

οξινα και ουδέτερα τριτερπένια

Τα ουδέτερα  από καρβοξυλκού τύπου πεντακυκλικές τερπενοειδείεις ενώσεις  ενώ το όξινο από τριτερπενικά καρβοξυλικά οξέα 

μαστιχαδιενονικό οξύ

μαστιχανοδιενολικό οξύ

 ισομαστιχαδιεονικόνοξύ 

μορολικό οξύ

τυρουκαλόλη

β αμυρίνη

λουπεόλη

ολεανολικο οξύ είναι αντιοξειδωτικό με αντιμικροβιακές ιδιότητες, αποτελεσματικό για ηπατικές βλάβες

γενικά τα 

τριτερπενοειδή οξέα  έχουν θεραπευτικά αποτελέσματα σε ασθένειες και δυσλειτουργίες πεπτικού (δυσπεψία κ.α.)

Δήμητρα Σπανού

ΠΗΓΕΣ

Φαρμακευτικές ιδιότητες ουσιών που προέρχονται από φυτά. Μέρος Ε. Στερεές  ή παχύρευστες ουσίες από φυτά: Η κατάταξη των ενεργών  συστατικών  τους: Ρητίνες, Βάλσαμα  και κόμμεα 

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32092498/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25089241/

https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/52369/20126.pdf?sequence=1

https://www.growbarato.net/blog/en/what-is-pinene/

https://elocus.lib.uoc.gr/dlib/4/e/d/metadata-dlib-5cb26617d0a4ac132b88c63525b2e601_1237453128.tkl

https://nestor.teipel.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/18195/%CE%A0%CE%91%CE%A5%CE%9B%CE%99%CE%94%CE%9F%CE%A5%20%CE%9C%CE%91%CE%A1%CE%99%CE%91%20%20%CE%A0%CF%84%CF%85%CF%87%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE%20%CE%95%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1.pdf?sequence=1

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0896844617305831.

https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/52369/20126.pdf?sequence=1

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2607525/file.pdf

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S022352342030581X

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874122009242

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874122009242