της Δήμητρας Σπανού καθηγήτριας Χημικού, στο 1ο Γυμνάσιο Δάφνης
αφιερώνεται στον Π.
в небесах топжественно и чудно Ουρανός θριαμβικός και μαγεμένος
спит Земля в сиянье голубом... Στο γαλάζιο το βαθύ κοιμάται η γη...
Что же мне так больно и так трудно Γιατί όμως νοιώθω έτσι ζορισμένοςς
жду ль чего жалею ли о чем τι περιμένω που δεν θάρθει πια ποτέ;
Μιχαήλ Γιούριεβιτς Λερμοντίφ (1841)
υπό κατασκευή
Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα του οργανισμού και τα ενδοκανναβινοειδή
Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα του οργανισμού, είναι ένα μοριακό σύστημα ζωτικής σημασίας που σχετίζεται με την διατήρηση της ομοιόστασης του οργανισμού. Βοηθά τον οργανισμό να παραμείνει σε συνθήκες βέλτιστες στις διάφορες λειτουργίες του.
Η ανακάλυψή του συστήματος των κανναβινοειδών του οργανισμού, είναι σχεδόν τυχαία εφόσον σχετίζεται με την μελέτη των ψυχότροπων και άλλων ιδιοτήτων του φυτού κάνναβις. Μελετώντας τις επιδράσεις της κάνναβης ανακάλυψαν ότι υπάρχουν στον οργανισμό ενδογενείς ουσίες , τα ενδοκανναβινοειδή, που προκαλούν αντίστοιχα αποτελέσματα με αυτές της κάνναβης.
Η δράση τους οφείλεται στο γεγονός ότι επιδρούν σαν προσδέτες σε ένα εκτετεμένο και όπως φαίνεται πολύ σημαντικό σύστημα του οργανισμού το σύστημα των ενδοκανναβινοειδών.
Τι είναι τα ενδοκανναβινοειδή (ECBs)
Είναι μόρια που όπως σχετίζονται με περιοχή του νευρικού συστήματος που ονομάζεται περιοχή κανναβινοειδών.
Τα EGBs είναι μικρά μόρια λιπιδίων, λέγονται ενδοκανναβινοειδή που συντίθενται στον εγκέφαλο και σε άλλους περιφεριακούς ιστούς προσδένονται και ενεργοποιούν τους υποδοχείς των κανναβινοειδών.
Οι υποδοχείς των κανναβινοειδών που βρίσκονται στην επιφάνεια των κυττάρων και είναι οι CB1 και CB2 που ανήκουν στην οικογένεια των G πρωτεϊνών που διαθέτουν σύστημα ανασταλτικής σηματοδότησης
Οι υποδοχείς CB1 είναι βασικοί στο κεντρικό νευρικό σύστημα στην περίπτωσή μας διαδραματίζουν βασικό ρόλο στις νευροεκφυλιστικές ασθένειες και στις νευροψυχολογικές διαταραχές, ενώ οι υποδοχείς CB2 σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα
Τα ενδοκανναβινοειδή και οι υποδοχείς που επιδρούν ανιχνεύονται όχι μόνο στον εγκέφαλο αλλά και στα όργανα, στους συνδετικούς ιστούς, στους αδένες, στα ανοσοκύτταρα.
Είναι όπως είπαμε λιπίδια που ανήκουν στην οικογένεια των εικοσανοειδών .
Ποια είναι γενικά η δράση των ΕCBs
Με την δραση τους τα ενδοκανναβινοειδή, προωθούν και επιτρέπουν την επικοινωνία και τον συντονισμό διαφόρων τύπων κυττάρων με στόχο την διατήρηση σταθερού και ιδανικού εσωτερικού περιβάλλοντος, παρά τις αλλαγές στο εξωτερικό περιβάλλον.
Συμμετέχουν στην ενεργειακή ισορροπία, στον μεταβολισμό των λιπιδίων και της γλυκόζης, στην αντίληψη του πόνου, στην διαδικασία της ανταμοιβής, στην ρύθμιση της κίνησης, στην λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, σε γνωστικού τύπου διαδικασίες όπως η μνήμη και η μάθηση.
Η μελέτη του ρόλου των ενδοκανναβινοειδών έχει μόλις ξεκινήσει τις τελευταίες δεκαετίες, όμως ήδη ο ρόλος τους θεωρείται σημαντικός στην θεραπεία διαφόρων νόσων, λόγω του ότι εμπλέκονται σε πολλές φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού
Εκτός από τον πόνο η ενεργοποίηση του συστήματος των κανναβινοειδών φαίνεται να σχετίζεται θετικά με ασθένειες όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, τον καρκίνο, το γλαύκωμα, την σχιζοφρένεια, τις διαταραχές του γαστρεντερικού, την επιληψία.
Μελετάται η θεραπευτική τους επίδρασή στο γλαύκωμα, την οστεοπόρωση , την σχζοφρένεια, του εθισμού και της εξάρτησης.
Η εκάστοτε θέση των υποδοχέων των κανναβιννοειδών δίνει συνήθως πληροφορίες για τον ρόλο τους και την συγκεκριμένη δράση τους στην ομοιόσταση.
Δηλαδή, το φυσιολογικό αποτέλεσμα
Λόγω του ζωτικού του ρόλου, το σύστημα αυτό, είναι διαδεδομένο σε όλο το ζωϊκό βασίλειο.
Τι συμβαίνει με την επίδραση των ενδοκαναβινοειδών στους υποδοχείς των νευρώνων του συστήματος ενδοκανναβινοειδών.
Η ανανδαμίδη που είναι ένα από τα κύρια ενδοκανναβινοειδή επιρρεάζει -(ελλάττωση) την απελευθέρωση ασβεστίου από τον προσυναπτικό νευρώνα. Και εφόσον το ασβέστιο παίζει βασικό ρόλο στην απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών από τον προσυναπτικό νευρώνα, η διέγερση των προσυναπτικών υποδοχέων CB1 προκαλεί ελάττωση της απελευθέρωσης νευροδιαβιβαστών γ αμινοβουτυρικό οξύ GABA γλουταμινικού, αδρεναλίνης και ακετυλοχολινης.
Αυτό επιρρεάζει πολλές λειτουργίες
Το φυσιολογικό αποτέλεσμα της αναστολής ελευθέρωσης ασβεστίου και της απελευθέρωσης νευροδιαβιβαστών εξαρτάται από την ομάδα των κυττάρων και των υποδοχέων τους CB1 τους που επιρρεάζει η αναστολή αυτή.
Περιπτώσεις της δράσης των ενδοκανναβινοειδών
Το ενδοκανναβινοειδές σύστημα επιρρεάζει την ενεργειακή ισορροπία του οργανισμού μετά από κάθε ερέθισμα που τείνει να την διαταράξει
ενώ αντίθετα σε φυσιολογικές συνθήκες παραμένει αδρανές
Μετά από στρεσογόνα ερεθίσματα, ενεργοποιείται ώστε να παραμένει σε σταθερή κατάσταση η δραστικότητα των πεπτιδίων, ορμονών και νευροδιαβιβαστών
Σε τραυματισμό : προσέρχονται στο σημείο του τραυματισμού κανναβινοειδή που μειώνουν την απελευθέρωση παραγόντων που προκαλούν τον πόνο και σταθεροποιούν τα νευρικά κύτταρα για να προληφθεί η υπερβολική φλεγμονή και ηρεμούν τα ανοσοποιητικά κύτταρα για να προληφθεί απελευθέρωση φλεγμονωδών παραγόντων. Έτσι ελαχιστοποιούνται ο πόνος και οι βλάβες από τον τραυματισμό.
Στην μάθηση και την μνήμη η περιοχή του εγκεφάλου που υπάρχουν τα ανάλογα κύτταρα και οι υποδοχείς τους CB1 βρίσκονται στον ιππόκαμπο και η ικανότητα των κανναβινοειδών επιρρεαζει την μακρόχρονη μνήμη.
Παράλληλα στα λεία μυϊκά κύτταρα των εγκεφαλικών αρτηριών που εκφράζουν CB1 υποδοχείς η αναστολή των L -τύπου διαύλων
ασβεστίου σχετίζεται με την ικανότητα της ανανδαμίδης να διαστέλει τα εγκεφαλικά αγγεία αν βρίσκονται σε συστολή.
Στην παχυσαρκία τα επίπεδα των ενδοκανναβινοειδών στον λιπώδη ιστό είναι αυξημένα και οι υποδοχείς CB1 διπλάσιοι ή τριπλάσιοι, προφανώς γιατί η παχυσαρκία είναι μια ανισορροπία που το σύστημα των ενδοκανναβινοειδών πρέπει να επαναφέρει στις κανονικές τιμές .
Επίδραση των ενδοκανναβινοειδών σε διαύλους ασβεστίου και καλίου.
Αλλαγή στην ενεργότητα διαμεμβρανιακών διαύλων
Η ανανταμίδη και άλλα ενδοκανναβινοειδή αναστέλλουν τους τασιοελεγχόμενους διαύλους ασβεστίου που οδηγεί σε ελάττωση απελευθέρωσης νευροδιαβιβαστών γλουταμινικού, νοραδρεναλίνη, ακετυλοχολίνη μέσω των υποδοχέων CB1.
Εξ άλλου ενεργοποίηση των υποδοχέων CB1 ενισχύει τους τύπου Α διαύλους καλίου, ενώ αναστέλει την διάνοιξη τύπου D διαύλων καλίου
Ενδογενή κανναβινοειδή
Τα δύο πιο γνωστά ενδογενή κανναβινοειδή είναι η Ν-αραχιδονοϋλαιθανολαμίνη (ΑΕΑ) ή ανταναμίδιο και η 2 αραχιδονο γλυκερόλη 2‐AG.
Και τα δύο είναι μεταβολίτες του αραχιδονικού οξέος. Το αραχιδονικό οξύ είναι ένα ω6 λιπαρό οξύ με 20 άνθρακες Η σύνθεσή των ενδογενών κανναβινοειδών γίνεται στα νευρικά κύτταρα όταν συντρέξουν κάποιο λόγοι (κατ' επίκληση) και το αρχικό σήμα για την κατασκευή τους είναι η αυξηση της συγκέντρωσης του ασβεστίου που ενεργοποιεί ένζυμα που ξεκινούν την κατασκευή τους.
Τα ενδογενή κανναβινοειδή δεν αποθηκεύονται σε συναπτικά κυστίδια όπως οι άλλοι νευροδιαβιβαστές αλλά ελευθερώνονται άμεσα στην συναπτική σχισμή. Η σύνθεση, η απελευθέρωσή τους και η δράση τους είναι απόλυτα ρυθμιζόμενες όμως δεν έχει γίνει ακόμα σαφής ο μηχανισμός.
Πάντως έχουν σημειωθεί κάποιο παράγοντες που ευννοούν την δημιουργία και απελευθέρωσή τους όπως η ενεργοποίηση ΄μεμβρανιακών υποδοχέων όπως αυτών του γλουταμινικόυ και οι μουσκαρινικοί της ακετυλοχολίνης, ενώ η σύνθεσή τους επιρρεάζει αρνητικά κυκλοοξυγενάση και η λεπτίνη .
Έξω από το νευρικό σύστημα, στους περιφεριακούς ιστούς, τα καναβινοειδή δημιουργούνται με αντίστοιχο τρόπο (κατ' επίκληση) και επιρρεάζουν την έκκριση ουσιών.
Υπάρχουν ένζυμα που συνθέτουν και που καταστρέφουν τα ενδοκανναβινοειδή
Για την καταστροφή των ενδοκανναβινοειδών αφού επιτελέσουν τον ρόλο τους υπάρχουν ένζυμα που τα υδρολύουν
Δήμητρα Σπανού
ΠΗΓΕΣ
https://www.cannabeta.eu/el/2019/12/18/conosciamo-gli-endocannabinoidi/
https://cannamed.gr/endocannabinoid_system/
https://ikee.lib.auth.gr/record/113536/files/gogakos.pdf