της Δήμητρας Σπανού , Χημικού, Καθηγήτριας Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, 1ου Γυμνασίου Δάφνης
Καὶ προσκαλεσάμενος τοὺς δώδεκα μαθητὰς αὐτοῦ
ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν πνευμάτων ἀκαθάρτων
ὥστε ἐκβάλλειν αὐτὰ καὶ θεραπεύειν πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν.
κατά Ματθαίο κεφ 10
Σε περιπτώσεις που μια δηλητηριώδης ουσία έχει εισέλθει στον οργανισμό μας , θα πρέπει να φροντίσουμε για την άμεση ιατρική φροντίδα ώστε να αντιμετωπιστεί το περιστατικό.
Όμως θα πρέπει είμαστε έτοιμοι ,για να δώσουμε σε αυτόν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το είδος της τοξικής ουσίας, τον χρόνο λήψης, την ποσότητα, την κατάσταση του ατόμου που έχει δηλητηριαστεί ( αν έχει γεμάτο ή άδειο στομάχι, το ιατρικό ιστορικό κ.α.)
Αν όμως πρέπει να εφαρμοσθούν πρώτες βοήθειες έως ότου αναλάβει ο ιατρός, τα γενικά μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν σε κάθε είδους δηλητηριάσεων είναι τα εξής
1. Απομάκρυνση του δηλητηρίου από το σώμα
Αν έχει μπει στον οργανισμό από το στόμα
α. Με την αραίωση που μπορεί να γίνει με νερό (ένα δυο ποτήρια) όσο γίνεται έγκαιρα που μπορεί να γίνει ακόμα κι από εμάς . Η ποσότητα που πρέπει απορροφηθεί από τον οργανισμό αυξάνεται και επιδραδύνεται έτσι η απορρόφηση. Δεν πρέπει όμως να δωθεί μεγαλύτερη ποσότητα νερού, ώστε να ξεπεράσει την χωρητικότητα του στομάχου,γιατί έτσι η βλαβερή ουσία πιέζεται και προωθείται από το στομάχι συντομότερα προς το έντερο
β Λήψη αδρανών ουσιών που προσροφούν την ουσία. 
Σε επείγουσα περίπτωση ακόμα βοηθά αν σε κάθε ποτήρι νερού προστεθεί μια κουταλιά της σούπας αλεύρι, ή πολτοποιημένη πατάτα γιατί ένα μέρος του δηλητήριου ,προσροφάται από τα αιωρούμενα σωματίδια. Άκόμα κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί να χρησιμοποιείται και ο άνθρακας
γ. Με την λήψη ουσιών που αντιδρούν χημικά με την ουσία αμέσως ή και αργότερα.
Ένα τέτοιο σώμα είναι ένα πρωτεινούχο παρασκεύασμα όπως λευκωματούχο νερό (νερό με κτυπημένο ασπράδι αυγού) βοηθά τις περισσότερες φορές στις δηλητηριάσεις, γιατί πολλές από τις τοξικές ουσίες ενώνονται με τις πρωτείνες αυτές. Τα σύμπλοκα πρωτείνης- ουσίας είναι αρκετά ογκώδη και δυσκολεύεται η προσπέλασή τους στο εσωτερικό μέσω των λαγνών του έντερου προς το αίμα. Στο αίμα η σύνδεση της δηήτηριώδους ουσίας με τις εξωτερικές πρωτείνες μειώνει την ποσότητα της ουσίας που συνδέεται με τις πρωτείνες του οργανισμού στα ενζυμικά συστήματα που προσβάλει
Ακόμα η σύνδεση της δηλητηριώδους ουσίας με τις πρωτείνες του αυγού (οχι τον κρόκο) μειώνουν την ποσότητα της ουσίας και αυξάνεται ο χρόνος απορρόφησς της βλαβερής ουσίας, οι πρωτείνες οργανισμού που συνδέεται η ουσία στην συνέχεια .
Το γάλα και , είναι επίσης ένας τρόπος για να χορηγηθούν οι πρώτες βοήθειες σε έκτακτη ανάγκη δηλητηριάσεων. Αραιώνει την ποσότητα του δηλητήριου, οι πρωτείνες του του γάλατος βοηθούν με ανάλογο τρόπο με το λευκωματούχο νερό και επίσης εξουδετερώνει τα ασθενή οξέα ( θειώδες οξύ)
Για ισχυρότερα οξέα (θειικό, υδροχλώριο) μαζύ με το γάλα αναμειγμύεται μια βασική ουσία όπως το οξείδιο του μαγνησίου (κεκαυμένη μαγνησία) . Για τον ίδιο λόγο μπορεί να έχει αποτέλεσμα το σαπουνόνερο.
Όμως το γάλα δεν είναι κατάλληλο για όλες τις περιπτώσεις για την αντιμετώπιση βλαβερών ουσίών που μπαίνουν στον οργανισμό. Θα πρέπει να ξέρουμε πως οι λιπαρές ουσίες που περιέχει το συνηθισμένο γάλα , σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να έχουν αντίθετο απτέλεσμα. Τα λιπαρά από το γάλα μπορεί να ενωθούν με ορισμένες από αυτές τις ουσίες και να παίξουν τον ρόλο του μεταφορέα τους, δια μέσου των βιολογικών μεμβρανών ώστε να επιδεινώσουν την κατάσταση.
Για παράδειγμα η μόλυνση με ενώσεις Υδράγρυρου αλλά και χαλκού οι λιπαρές ουσίες από το γάλα δεν βοηθούν αλλά φέρνουν αντίθετο αποτέλεσμα
Γι αυτό δεν δίνεται γάλα σαν αντίδοτο σε αντίστοιχες δηλητηριάσεις.
Γενικά οι δηλητηριάσεις μέταλλα (σίδηρος , ψευδάργυρος, αλουμίνιο) και από βαρέα μέταλλα όπως μόλυβδος, υδράργυρος, αρσενικό, κάδμιο, χρώμιο 
είναι δύσκολο να εντοπιστούν γιατί πολλές φορές τα πρώτα συμπτώματα αργούν . Κάποια από αυτά μπορεί να εισέλθουν στον οργανισμό από το δέρμα ή με την εισπνοή ατμών τους.
Αν πρέπει να απομακρυνθούν από τον οργανισμό και χρησιμοποιούνται συμπλοκοποιητές που δεσμεύουν τα μέταλλα και σχηματίζουν χηλικές ενώσεις.
2 με την απομάκρυνσή του από τον οργανισμό
α. με την πρόκληση εμετού με εξαίρεση την δηλητηρίαση από
τα ισχυρά οξέα ή αλκάλια (γιατί αυξάνει η πιθανότητα διάτρησης στομάχου),
την βενζίνη ή πετρελαιοειδή, (οι ατμοί μπορεί να εισέλθουν στους πνεύμονες και να προκαλέσουν ασφυξία)
η αν υπάρχουν σπασμοί ή κωματώδης κατάσταση
β, με την κένωση του εντέρου. (ιδιαίτερα εάν έχει περάσει κάποιο χρονικό διάστημα και το δηλητήριο έχει προχωρήσει ) Έτσι πετυχαίνουμε να απομακρύνουμε δηλητήριο που δεν έχει απορροφηθεί ακόμα από τον οργανισμό στο έντερο, αλλά και αυτό που επανέρχεται στον πεπτικό σωλήνα μέσω του ήπατος σαν μεταβολίτης. Η κάθαρση αντενδείκνυται εάν το δηλητήριο είναι διαβρωτικό γιατί επεκτείνεται η ζημιά και στον έντερικό σωλήνα.
Οι γιατροί συνήθως μετά από πλύση στομάχου χορηγούν συνήθως διάλυμα θειικού νατρίου. Όμως σε περίπτωση δηλητηρίασης με φαινολικές ουσίες το καθαρτικό που χρησιμοποιείται είναι ελαιώδες γιατί οι φαινόλες είναι διαλυτές στα έλαια.
Αν έχει η ουσία έχει προσβάλει το δέρμα 
Ουσία που προκαλεί τοπικά εγκάύματα, η είναι ερεθιστική και δεν επεκτείνεται αλλά παραμένει στο σημείο μόλυνσης, ξεπλαίνεται η περιοχή αυτή με άφθονο νερό , καλύτερα τρεχούμενο και αφαιρούνται ενδύματα που έχουν απορροφήσει την ουσία αυτή.
Αν η ουσία έχει προσβάλει τους πνεύμονες
Άμεση απομάκρυνση του θύματος από το περιβάλλον και εφαρμογή τεχνητής αναπνοής
Αν η ουσία έχει εισέλθει με ένεση ή τσίμπιμα
Πρόσδεση του μέλους κεντρικά με ελαστικη αιμοστατική ταινία. Η πίεση είναι τόση ώστε να διατηρείται ο σφυγμός στις περιφεριακές αρτηρίες. Παγοκύστη στη θέση της ένεσης και χαλάρωση της εμπόρισης της ροής του φλεβικού αίματος κάθε 15 λεπτά
Αν πρόκειται για ουσία όξινη (όχι ιόμως δραστικά οξέα)
Αν το δηλητήριο είναι αλκαλικό (όχι ισχυρές βάση)
Οι χηλικές ενώσεις σε ποιες περιπτώσεις δηλητηριάσεων χρησιμοποιούνται
Χήλωση είναι ένας τρόπος σύνδεσης ιόντων και μορίων σε μεταλλικά ιόντα. Μια χηλική ένωση αποτελείται από ένα μεταλλικό ιόν και έναν χηλικό παράγοντα που συνδέεται με το μέταλλο σε περισσότερα από δυο σημεία ανάλογα με την δεσμική ικανότητα του μετάλλου.
Τα Χηλικά παίζουν σημαντικό ρόλο στη μεταφορά οξυγόνου και στη φωτοσύνθεση.
όπου η αίμη κα η χλωροφύλλη προέρχονται από έναν δεσμικό παράγοντα την πορφύνη (παράγεται από τον οργανισμό) όταν αυτή ενώνεται με τον σίδηρο και το μαγνήσιο αντίστοιχα. 
Επιπλέον, πολλοί βιολογικές καταλύτες (ένζυμα) είναι χηλικά.
Χρησιμοοποιούνται όμως και στην απομάκρυνση ανεπιθύμητων μετάλλων από τον οργανισμό σε περιπτώσεις δηλητηριάσεων από μέταλλα,
Οι χηλικές ενώσεις, επειδή είναι περισσότερο υδατοδιαλυτές από τα μέταλλα μόνα τους, είναι πιο κινητικές και συχνά είναι αποτελεσματικές στην απομάκρυνση των βαρέων μετάλλων από των οργανισμό σε περίπτωση δηλητηρίασής του από αυτά
Ένας άλλος χηλική ένωση είναι η βιταμίνη Β12 .
Οι ταννίνες και η δράση τους κατά των δηλητηριάσεων
Οι ταννίνες είναι πολυφαινόλες που δεσμεύουν και καθιζάνουν πρωτείνες και άλλες οργανικές ενώσεις συμπεριλαμβανομένων αμινοοξέα και αλκαλιοειδή .
Βρίσκονται σε πολλά φυτά όπως βελανιδιά τσάι ακακία σταφύλι αλλά μπορούν να φτιαχθούν και συνθετικά.
Πολλές είναι ετεροζίτες (δηλαδή ενώσεις που έχουν ένα γλυκό και ένα άγλυκο μέρος) που το άγλυκο είναι δικαρβονικό οξύ και ταννικό οξύ (τύπος ταννίνης)
το διγαλλικό οξύ και γαλλικό οξύ
Οι ταννίνες διακρίνονται γενικά σε
Υδρολύσιμες που προέρχονται από το γαλλικό οξύ ή ελλαγικό οξύ, στο κέντρο των οποίων υπάρχει ένας υδατάνθρακας, συνήθως η dγλυκόζη
Όπως είναι πολυφαινόλες του ροδιού , οι οποίες δίνουν το χρώμα και την γεύση του φρούτου. Πιο γνωστή είναι η Punicalagins Επίσης βρίσκονται και σε καρπούς βελανιδιάς, κάστανα κ.α.
και οι συμπυκνωμένες ταννίνες 
γνωστές σαν κατεχίνες ή προανθοκυανιδίνες που βρίσκονται σε σταφύλια, το τσάι τους σπόρους και μερικά εκχυλίσματα ξύλου.
Στον οργανισμό, οι ταννίνες του τσαγιού, μπορούν επίσης να συνδεθούν με μέταλλα (σίδηρος) και να δώσουν χηλικές ενώσεις οι οποίες δεν είναι βιοδιαθέσιμες . ι Δηλαδή αποσύρουν μέρος από τον σίδηρο στον οργανισμό
Οι ταννίνες που βρίσκονται στο κρασί προέρχονται από την φλούδα κυρίως του σταφυλιού το κουκούτσι αλλά και από το βαρέλι που ωριμάζει, κυρίως αν αυτό είναι από δρυ.
Η στυφή γεύση στο κρασί οφείλεται στο ότι οι ταννίνες του ενώνονται και καθιζάνουν με τις πρωτείνες που βρίσκουν.
Δήμητρα Σπανού
ΠΗΓΕΣ
Toxic diakin
Διακίνηση τοξικών ουσιών στον ανθρώπινο οργανισμό. Τζούλια Αττα Πολίτου. Αναπληρώτρια καθηγήτρια εργ. αναλ. Χημείας
ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ Γ. ΑΓΙΟΥΤΑΝΤΗ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΟΡΓΑΝΗΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ. Γεωργίου Θ Κοτονία
https://kainidiathiki.agiooros.org/index.php?id=1&bt=%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B1+%CE%9C%CE%B1%CF&ch=10&ancnew=AM
https://www.chemistry.uoc.gr/courses/xhm405/KEF2-notes-06.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Tannin
https://en.wikipedia.org/wiki/Chelation
https://scifun.chem.wisc.edu/chemweek/chelates/chelates.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Chelation
https://www.enochimiki.gr/Introduction_Tanins.pdf
https://savalas.gr/pr2/21551.pdf
https://wikipedia.qwika.com/en2el/Tannin
https://www.clickatlife.gr/diatrofi/story/6868
ακατεργαστο
Θεραπεία της δηλητηρίασης και αντίδοτα για το κυάνιο
Το αντίδοτο είναι μια μικρή εισπνεόμενη δόση νιτρώδους αμυλεστέρα, που ακολουθείται από ενδοφλέβιο νιτρώδες νάτριο, ακολουθούμενο από ενδοφλέβιο θειοθειικό νάτριο. Η υδροξοκοβαλαμίνη είναι κι αυτή αντίδοτο. Το Sulfanegen ΤΕΑ, που χορηγείται με ένεση ενδο-μυϊκή (ΙΜ), αποτοξινώνει τα κυανιούχα και τα μετατρέπει σε θειοκυανικά, μια λιγότερο τοξική ουσία. Εναλλακτικές μέθοδοι θεραπείας της δηλητηρίασης με κυανιούχα χρησιμοποιούνται σε άλλες χώρες.
-Τα νιτρώδη. Οξειδώνονται μερικά από το σίδηρο της αιμοσφαιρίνης που από δισθενής σίδηρος γίνεται τρισθενής μετατρέποντας την αιμοσφαιρίνη σε μεθαιμοσφαιρίνη. Το κυάνιο δεσμεύεται ισχυρά στη μεθαιμοσφαιρίνη, σχηματίζοντας κυανομεθαιμοσφαιρίνη, απελευθερώνοντας έτσι κυάνιο από την οξειδάση του κυτοχρώματος. Η θεραπεία με νιτρώδη δεν είναι αθώα, γιατί η μεθαιμοσφαιρίνη δεν μπορεί να μεταφέρει οξυγόνο, και η μεθαιμοσφαιριναιμία πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη σειρά της με το μπλε του μεθυλενίου.
-Το θειοθειϊκό νάτριο. Οι μικρές ποσότητες κυανίου στις τροφές και στον καπνό του τσιγάρου κανονικά μεταβολίζονται σε αβλαβή thiocyanate από το μιτοχονδριακό ένζυμο rhodanese (thiosulfate cyanide sulfurtransferase), που χρησιμοποιεί thiosulfate ως υπόστρωμα. Ωστόσο, αυτή η αντίδραση λαμβάνει χώρα πολύ αργά στο σώμα και το θειοθειϊκό νάτριο δεν είναι επαρκές από μόνο του σε οξεία δηλητηρίαση με κυανιούχα. Το θειοθειϊκό νάτριο πρέπει επομένως να χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με νιτρώδη.
-Η υδροξοκοβαλαμίνη. Η βιταμίνη Β12 χρησιμοποιείται για να δεσμεύει τα κυανίδια για να σχηματίσει την αβλαβή μορφή κυανοκοβαλαμίνης της βιταμίνης Β12.
-Η 4-διμεθυλοαμινοφαινόλη (4-DMAP). Θεωρείται πιο γρήγορο αντίδοτο από τα νιτρώδη με μικρότερη τοξικότητα. Στον άνθρωπο, η ενδοφλέβια ένεση 3 mg / kg 4-DMAP παράγει 35 τοις εκατό των επιπέδων μεθαιμοσφαιρίνης μέσα σε 1 λεπτό, αλλά μπορεί να προκαλέσει αιμόλυση.
-Το Dicobalt edetate ιόντων κοβαλτίου. Είναι χημικά παρόμοιο με τα ιόντα σιδήρου, μπορεί επίσης να δεσμεύσει κυανιούχα. Τα σύμπλοκα του κοβαλτίου, όμως, είναι πολύ τοξικά.
-Γλυκόζη. Η συγχορήγηση της γλυκόζης προστατεύει από την τοξικότητα από το κοβάλτιο που συνδέεται με το αντίδοτο dicobalt edetate. Για το λόγο αυτό, η γλυκόζη συχνά χορηγείται παράλληλα με αυτόν τον παράγοντα. Η γλυκόζη είναι και η ίδια αποτελεσματική θεραπεία για τα κυανιούχα, από μόνη της, που αντιδρά για να σχηματίσει λιγότερο τοξικές ενώσεις οι οποίες μπορούν να εξαλειφθούν από το σώμα.
-Οξυγόνο. Θεραπεία με οξυγόνο χρησιμοποιείται βοηθητικά.
https://www.emedi.gr/κοινωνικά-θέματα/οικολογία-περιβάλλον/item/4093-δηλητηρίαση-από-κυάνιο.html#.VxOhuUijuvs