ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠ¨Ο
Από το περιοδικό "σαμιακών γραμμάτων και τεχνών περιήγηση ΑΠΟΠΛΟΥΣ" τεύχος 43-44 Καλοκαίρι- φθινόπωρο 2008. Αφιερωμένο "για τον Εμφύλιο στη Σάμο" Μέρος πρώτο
2016-01-04 14:39
της Δήμητρας Σπανού
Σκαλίζοντας κάποια βιβλία και περιοδικά, που είχαν ξεμείνει στο παλιό σπιτι του Αγίου Κωνσταντίνου Σάμου βρήκα μεταξύ των άλλων, αυτόν τον Απόπλου, και πολύ το χάρηκα, γιατί το θεώρησα σαν ένα πολύ επίκαιρο δώρο, μιας που κι όπου και να κοιτάξεις γύρω μας οι εμφύλιοι ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Ας ψάξουμε λοιπόν κι εδώ σιγά σιγά τον παλιό πια δικό μας εμφύλιο, τον εμφύλιο που ξεκίνησε μετά το τέλος του πολέμου και την αποχώρηση των Γερμανών έως και αρκετά χρόνια αργότερα.
Οι μαρτυρίες ανθρώπων που έχουν καταγραφεί σε αυτόν τον Απόπλου (για τους συντελεστές του οποίου, εγώ ένοιωσα κάτι σαν ευγνωμοσύνη), μιλάνε για τον εμφύλιο αυτό με ανείπωτη ΦΡΙΚΗ. Ποια ήταν όμως τα βήματα μέχρις εκεί;
Ας οδηγηθούν τα βήματά μας από το Χρονολόγιο Εμφυλίου Πολέμου στην Σάμου που γράφει ο Δημήτρης Θρασυβούλου σελ.270
και
Και κάποιες σκέψεις- σημειώσεις δικές μου
1940 Κύρηξη Ελληνοιταλικού πολέμου
1942 Η Σάμος στην ιταλική ζώνη κατοχής
1943 Δημιουργείται Εθνικό Αντάρτικο Σώμα Σάμου. Σύγκρουση με Ιταλούς .Εκτέλεση ανδρών στον Κέρκη Σάμου
Διαταγή εκκένωσης του νησιού
- Ποιος δίνει την διαταγή , ( και εφόσον οι Ιταλοί ετοιμάζονται να φύγουν)
και μαζική φυγή προςτην Μέση Ανατολή
(ο πατέρας μου ήταν από αυτούς)
- Ποιος οργανώνει μια τέτοια επικίνδυνη επιχείρηση να φτάσουν στην Βόρεια Αφρική μέσω Τουρκίας κ.λ.π.(υπάρχουν κι άλλες δυνάμεις σε ένα τόσο μικρό μέρος που δεν τις είχαν αντιληφθεί οι Ιταλοί;; )
Η απάντηση έρχεται μέσα από τις μαρτυρίες των ανθρώπων που πήραν μέρος στα γεγονότα από τον Απόπλου πάντα
Υπήρχε ταξιαρχία υπό τον Άγγλο Μπρεντ στα Πευκάκια (υπάρχει στρατόπεδο και σήμερα στο μέρος αυτό) που έκανε τους διακανονισμούς με τους αντάρτες (από τον Χρίστος Ρίγλη σελ 313) ( Οι Αγγλοι ήθελαν αντάρτικα για να κάνουν σαμποτάζ και να κάνουν και δολοφονίες για να δημιουργούν μίση, να διαλύουν δηλαδή, Εγγλέζικες πονηριές)
Ακόμα ο Γιώργος Βαλούκας σε αντίστοιχη απορία απαντά πως υπήρχαν Αγγλικές αποστολές που δεν είναι όμως μόνο Αγγλικές. Κατονομάζει τον Λουι Μάρκ που ακόμα κι όταν έφυγε είχε αφήσει πίσω του τους ανθρώπους του (σελ335)
1943 17 Νοεμβρίου : Οι Γερμανοί βομβαρδίζουν την Σάμο
- Πολλά τα ερωτηματικά: Δεν ήταν η Ιταλία μια από τις δυο δυνάμεις του Άξονα; Πότε πρόλαβε η Γερμανία να στραφεί εναντίον της συμμάχου χώρας, την εποχή μάλιστα που η κατάσταση γι αυτούς δεν ήταν τόσο ρόδινη ; Η Γερμανία είχε ηττηθεί στο Στάλινγκραντ το Φεβρουάριο του 1943 γεγονός που σήμαινε " τη συνολική αντιστροφή του κλίματος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου".
1943 21 Νοεμβρίου : Οι Γερμανοί αποβιβάζονται και καταλαμβάνουν την Σάμο.
...Καλά τουλάχιστον τώρα βλέπουμε εχθρό!
1944 Απρίλιος Το κίνημα στην Μέση Ανατολή
Μετά την ολοκληρωτική κατάληψη της Ελλάδας από τους χιτλερικούς άρχισαν να καταφθάνουν στην Αίγυπτο εκατοντάδες πολίτες, στρατιώτες και αξιωματικοί τόσο από το ηπειρωτικό όσο κι απ' το νησιωτικό μέρος της χώρας. Απ' αυτούς η κυβέρνηση Τσουδερού έκανε κλιμακωτή επιστράτευση δέκα ηλικιών. Ετσι σιγά- σιγά συγκροτήθηκαν και βαθμιαία αναπτύχθηκαν ο Ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις της Μέσης Ανατολής που έφθασαν τις 30.000 περίπου: 18.000 στο Πεζικό, 7.000 στο Ναυτικό και 4.000-5.000 στην Αεροπορία. Οι δυνάμεις αυτές υπήχθησαν στις αγγλικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής που είχαν αναλάβει την εκπαίδευση, τον εφοδιασμό και τον εξοπλισμό τους. (από τον Ριζοσπάση 23-4-2010)
Από την μαρτυρία του πατέρα μου Νικόλαου Σπανού, που ήταν κι αυτός εκεί , θυμάμαι ότι αυτή η ΄ενταξη" στις αγγλικές δυνάμεις δεν ήταν και τόσο απλή υπόθεση, εφόσον τους αφόπλισαν βίαια και τους έκλεισαν σε στροτόπεδο (στα σύρματα όπως θυμάμαι την λέξη από αυτόν)
Αλλά το πιο περίεργο μέσα στο στρατόπεδο γινόταν εντελώς ελεύθερα προσυλητισμός σε αριστερή ιδεολογία πολλές φορές με πιεστικό τρόπο
1944 5 Οκτωβρίου Απελευθέρωση της Σάμου Εαμίτης ο Πρώτος Νομάρχης Ο Γιατρός Μανώλης Καλομοίρης
Άνετα!!.
1944 Δεκέμβριος (τα Δεκεμβριανά της Σάμου) Συγκρούσεις με το ΕΑΜ, Διάλυση του ΕΛΛΑΣ Σαμού
Εύλογη η απορία.Ποιος είναι και πως προέκυψε ο άλλος πόλος της σύγκρουσης;; Μα μέσα σε έναν μήνα!!!
Ξεφεύγοντας λίγο από τον Απόπλου να θυμηθούμε τι ήταν τα Δεκεμβριανά που ήταν η πρώτη σύγκρουση και ήταν τότε που χύθηκε το πρώτο αδερφικό αίμα
Τι είναι τα Δεκεμβριανά και πως προέκυψαν εφ όσον ποτέ μέχρι εκείνη την στιγμή δεν είχε προηγηθεί εμφύλιος σε αυτήν τη χώρα
Με την ονομασία αυτή είναι γνωστή η ένοπλη σύγκρουση, που έλαβε χώρα στην Αθήνα, μεταξύ του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ από τη μία πλευρά και των κυβερνητικών και βρετανικών δυνάμεων από την άλλη. Ξεκίνησε στις 3 Δεκεμβρίου 1944 με την αιματηρή κατάληξη του συλλαλητηρίου της Πλατείας Συντάγματος και τελείωσε τυπικά με την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας στις 12 Φεβρουαρίου 1945. Ήταν το προανάκρουσμα του Εμφυλίου Πολέμου (1946 - 1949).
ΠΗΓΗ: https://www.sansimera.gr/articles/357#ixzz3x98ihHoj
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε μια ακόμα ημερομηνία την 4 Φεβρουαρίου που έγινε η συνδιάσκεψη της Γιάλτας όπου οι Άγγλοι οι Ρώσοι και οι Αμερικάνοι που μπήκαν πρόσφατα αντί να κοιτάξουν πως να κλείσουν τις πληγές του φοβερού πολέμου ενδιαφέρθηκαν απλά να μοιράσουν τον κόσμο και να ορίσουν τις ζώνες επιρροής του καθένα κι εμείς βέβαια δεν πέσαμε στην μερίδα της Ρωσίας.
Εδώ και στην λογική της συνδιάσκεψης Υπογράφηκε η Συμφωνία της Βάρκιζας
Οι ερωτήσεις συνεχίζονται λοιπόν
Πότε και πως ξεκίνησε το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ
πληροφορίες από https://el.wikipedia.org/wiki/Κομμουνιστικό_Κόμμα_Ελλάδας
Τον Σεπτέμβριο του 1941 το ΚΚΕ, μετά από διαπραγματεύσεις με τρία μικρά σοσιαλιστικά κόμματα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΚΕ), την Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ) και το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ), προχώρησε στη δημιουργία του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ).
Το ΕΑΜ ίδρυσε τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ) και την οργάνωση της νεολαίας την ΕΠΟΝ.
https://el.wikipedia.org/wiki/Κομμουνιστικό_Κόμμα_Ελλάδας
Ποια είναι τα βασικά σημεία της ιστορίας του ΚΚΕ
Ιδρύεται το 17-23 Νοεμβρίου του 1918 υπό την επίδραση της νεαρή τότε Οκτωβριανής Επανάστασης (Τότε ΣΕΚΕ)
Το 1920 προσχωρεί στην 1η Κουμμουνιστική Διεθνή.
Στις 28-11-1922 ιδρύεται η Κουμμουνιστική Νεολαία Ελλάδας (ΚΝΕ)
Το νεαρό τότε ΣΕΚΕ αντιτάχθηκε εξαρχής στη Μικρασιάτική Εκστρατεία χαρακτηρίζοντάς την ιμπεριαλιστικό και τυχοδιωκτικό πόλεμο.
Η θέση του νεαρού ΚΚΕ για το Μακεδονικό τότε, ήταν αυτή : «Ενιαία και Ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη», που υιοθετήθηκε το 1924 καθ' υπόδειξη της Κουμμουνιστικής Διεθνούς.
Σχετικά με το θέμα των μειωνοτήτων εκδήλωσε ενδιαφέρον για τους Αρμένιους και τους Σεφαραδίτες Εβραίους της Θεσσαλονίκης
Κατά το Συνέδριο του 1927 εμφανίστηκαν να δρουν μέσα στο ΚΚΕ τρεις ομάδες: Οι Σταλινικοί, οι Τροτσικιστές και οι Κεντριστές
Κατά την δεκαετία του 30 και εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, ο ελληνικός λαός και οδήγηθηκε σε ένα πρωτοφανές κύμα αιματηρών απεργιακών κινητοποιήσεων, στο οποίο πρωτοστάτησε το ΚΚΕ.
Τα επόμενα χρόνια χαρακτηρίζεται από διαμάχες μεταξύ των δύο ομάδων και και εξασθενηση του ΚΚΕ, έτσι η ΚΔ αποφασίζει να επέμβει. Το Νοέμβρη του 1931 διορίζει στην ηγεσία του ΚΚΕ τριμελή γραμματεία που βοήθησε να ξεπεραστεί η κρίση.
Άνοδος του Φασισμού στην Ευρώπη μετά το 1930.
Εκκλήσεις του ΚΚΕ στα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα για τη συγκρότηση μιας αντιδικτατορικής συμμαχίας και συγκρότηση του Παλλαικού Μετώπου
Αντιφασιστική πάλη και το μεγάλο απεργιακό κύμα του Μάη του 1936
Επιβλήθηκε Δικτατορία την 4η Αυγούστου 1936.
Το ΚΚΕ τίθεται εκτός νόμου και εξαπολύονται εναντίον του πρωτοφανείς διώξεις
Δημιουργία πλαστού ΚΚΕ στα τέλη του 1939 με καθοδήγηση πρώην στελέχη του κόμματος που είχαν προσχωρήσει στις αρχές ασφαλείας
Η κήρυξη του πολέμου του 1940 βρήκε το ΚΚΕ σε πλήρη διάλυση, με την ηγεσία του αλλά και απλά μέλη σε φυλακές και ξερονήσια
Τον Νοέμβριο του 1940 ο αρχηγός του Ν. Ζαχαριάδης, εκφράζει την αντίθεσή του για τον πόλεμο αυτό
Το ΚΚΕ όταν αρχίζει η Κατοχή είναι ένα κόμμα πλήρως εξαρθρωμένο.
Όμως κάποια μέλη του κατόρθωσαν να δραπετεύσουν ανασυγκροτούν το ΚΚΕ το καλοκαίρι του 1941 (;!)
Στις 1-3 Ιουλίου του 1941 συνήλθε στην Αθήνα η 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ στην οποία συμμετείχαν ο Πέτρος Ρούσος, η Χρύσα Χατζηβασιλείου, ο Παντελής Καραγκίτσης, ο Ανδρέας Τσίπας, οΑνδρέας Τζήμας και ο Κώστας Λαζαρίδης. Μια από τις αποφάσεις αυτής της Ολομέλειας ήταν «...να οργανώσει τις δυνάμεις της λαϊκής εξέγερσης για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση της Ελλάδας». https://el.wikipedia.org/wiki/Εθνικό_Απελευθερωτικό_Μέτωπο
και ακόμα ο Νίκος Ζαχαριάδης από τις φυλακές της Κέρκυρας (ακόμα εκεί!) καταφέρνει να στείλει επιστολή, όπου καλέι τον λαό να αγωνιστεί (δηλαδή δεν ήταν μόνο αυτόι που αναφέρονται και οι οποίοι δεν βρίσκονται μεαξύ των γνωστών στελεχών στα προμεταξικά χρόνια).
τον Σεπτέμβριο του 1941 ιδρύουν μαζί με άλλες οργανώσεις, με επιτυχία το ΕΑΜ το ΕΘΝΙΚΟ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ με προφανή και δηλωμένο στόχο να απελευθερώσουν την Ελλάδα από τήν Ιαλογερμανική κατοχή.
Και προχώρησε το ΕΑΜ...
Δηλαδή ότι δεν κατόρθωσαν να πετύχουν με τον Μεταξά το κατάφεραν με τους μελανοχιτώνες Ιταλούς και την Γερμανική Γκεστάμπο!
Τι να πω Άγιο θα είχαν. Γιατί άλλη ορατή βοήθεια δεν φαίνεται στον ορίζονα.
Δεδομένου ότι , η Σοβιετική Ένωση βρισκόταν κάτω από την τρομερή πίεση των Γερμανικών στρατευμάτων που είχαν εισβάλει στα εδάφη της.
και οι βρετανικές δυνάμεις , που δεν είχαν πληγεί από τον πόλεμο και (δυνητικά ως σύμμαχοι)
ότι όπλισαν στην συνέχεια και μετά την απελευθέρωση, τους (τρέχα γύρευε) κυβερνητικούς και μαζύ τους κτύπησαν τον κόσμο του ΕΑΜ (που ήταν στην πλειοψηφία τους Έλληνες χωρίς ιδιαίτερο αριστερό πολιικό χρώμα) ,στα Δεκεμβριανά όταν αυτοί κατέβηκαν στους δρόμους της Αθήνας, μόνο και μόνο για να γιορτάσουν την απελευθέρωση! Τόσο καλά!
1945 4 Φεβρουαρίου Οι Αγγλοι, οι Ρώσοι και οι Αμερικάνοι συναντιώνται στην Γιάλτα στην Κριμαία και αντί να προσπαθήσουν να στηρίξουν τους ανθρώπους και τους λαούς που αιμοραγούσαν από αυτόν τον πόλεμο που τελείωσε (υποτίθεται) μοίρασαν τις ζώνες επιρροής τους σαν να ήταν αυτός ο κόσμος δικό τους λάφυρο. Και η Ελλάδα βέβαια ήταν έξω από την ζώνη επιρροής της Ρωσίας . Και ΚΚΕ το ΕΑΜ δεν φάνηκαν να είχουν σοβαρές αντιρρήσεις
από σημερινό άρθρο στο Βήμα 18-1-16
https://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=171091
https://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=171091
ο Στάλιν απέφυγε να δώσει αρωγή στο KKE, είναι γεγονός που εξηγεί τη μετέπειτα διαλλακτική στάση του Κόμματος. Το αυτό επιβεβαιώνει και ο Αγνίδης από το Λονδίνο: «Υφυπουργός εξήρε την μέχρι τούδε εκδηλωθείσαν ειλικρινή (loyal) στάσιν του Στρατάρχου Στάλιν εις το ελληνικό ζήτημα χάριν εις την οποίαν οι ιθύνοντες του EAM εθεώρησαν την παράτασιν του εμφυλίου σπαραγμού ως ασύμφορον και ματαίαν από ιδικής των απόψεως...» (A.Π. 819, 9 Φεβρουαρίου 1945).
Βέβαια τώρα μας είπαν μας είπαν για έναν άλλον κίνδυνο από τον οποίο θα μας προφύλασσαν στην συνέχεια οι "της δικής μας ζώνης επιρροής"
Τον εκ βορράν κίνδυνο (Τελειωμό δεν έχουν τα βαάσανά μας. ) που και οι τρεις μεγάλοι Αγγλία Ρωσία και Αμερική με την συμφωνία που έκλεισαν μας προστατεύουν πλέον
Όπου κατά το ίδιο σημερινό άρθρο ο Στάλιν υπονόμευε ύπουλα. Βέβαια, εγώ βλέπω αυτό το σημείο του άρθρου με τον σύνηθη σκεπτικισμό και επείδη όπως έχω ακούσει, η ιστορία γράφεται από τους νικητές. Γιατί, εδώ που τα λέμε, ούτε ο Στάλιν ούτε η χώρα του , είναι πια ικανοί για να υπερασπίσουν τον εαυτό τους .
Και όπως είναι αναμενόμενο, αμέσως μετά έρχεται και η
H διαβεβαίωση των Αγγλων ότι τα βόρεια σύνορα της χώρας θα διασφαλισθούν (Ραφαήλ A.Π. 1062, 17 Φεβρουαρίου 1945)
Όμως ακόμα κι έτσι να είναι, το πρώτο αίμα που χύθηκε -και που δεν ήταν Γερμανοί οι θύτες - ήταν πριν ακόμα υπογραφεί αυτή η συμφωνία.
Γιατί αυτές οι επιρροές που έπρεπε να έχουν οι Άγγλοι, οι Ρώσοι και οι Αμερικάνοι,φαίνεται ότι είχαν και ουρά , και πολύ μακρυά μάλιστα, ώστε δεν έπρεπε να υπάρχει άνθρωπος όρθιος για να εναντιωθεί, όταν στην συνέχεια θα εξάπλωναν τα πολύπλοκα και μεγαλεπίβολα σχέδιά τους σε εφαρμογή!
Καθαρίζουμε λοιπόν σιγά σιγά το τοπίο, χρονιά με την χρονία, δεκαετία με την δεκαετία.
Μια εβδομάδα αργότερα, στην Συνθήκη της Βάρκιζας, που υπογράφηκε τον Φεβρουάριο του 1945 μεταξύ κυβερνητικών και εκπροσώπων ττου ΕΑΜ, συμφωνείται αφοπλισμός του ΕΛΛΑΣ
Επιστροφή στο περιοδικό Απόπλους
1944 12 προς 13 Δεκεμβρίου Δολόφονία Γραμματέα ΚΚ Σάμου Πασβάνη στο Γεφυράκι Σάμου. Ο Διοικητής χωροφυλακής Σάμου Γ, Χριστοδούλου οδηγεί σε προανάκριση τον Στέλιο Τσαλαπατάνη , λοχία , ανηψιό και ακόλουθο του στρατιωτικού διοικητή Κουνέλη που ομολογεί. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα του αφαιρείται από τον Χριστοδούλου η διοίκηση της Χωροφυλακής και κατηγορείται ανεπιτυχώς για μέλος του ΚΚ. !!!
Παρατήρηση Πάλι και εδώ συμβαίνει δολοφονία πριν την συμφωνία που ακολουθεί . Είναι άραγε τυχαίο, ή είναι τα βήματα ενός φρικτού σχέδιου . Το οποίο σχέδιο βέβαια, δεν μπορεί πια κανείς, να το "φορτώσει" στους Γερμανούς ;
Συμφωνία της Βάρκιζας
"υπογράφτηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1945 από την τότε κυβέρνηση Πλαστήρα και αντιπροσώπους του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) μετά την ανακωχή των Δεκεμβριανών στις 11 Ιανουαρίου 1945 ανάμεσα στη νόμιμη Ελληνική κυβέρνηση και τον ΕΛΑΣ, βάσει της οποίας οι δυνάμεις του υποχρεώθηκαν να εκκενώσουν την Αττική και τη Θεσσαλονίκη.[1] "(Από τη Βικιπαίδεια)
Κι άλλες εύλογες απορίες: 1) Δηλαδή δεν τους είπαν να διαλυθούν εντελώς, απλά να φύγουν από την πολυκοσμία. Άλλωστε στην ύπαιθρο οι άνθρωποι είναι πιο κολόπιστοι και κάποιοι θα βρεθούν να τους στηρίξουν
1945 Άνοιξη: Η επιστροφή των πρώτων προσφύγων από την Μέση ανατολή
Στην συνέχεια δίνω το νόημα ,περιληπτικά όπως μπόρεσα να συνάξω από τον Απόπλου
Από το 1945 έως το1947 η ιστορία παίζεται σε δυο ταμπλώ. Από την μια οι πρόσφυγες που επιστρέφουν φέρνουν έναν άλλον αέρα που διαχέεται και στον κόσμο έναν αέρα ελευθερίας και ποιότητας ζωής (συνυφασμένο με την αριστερή έμπνευση που απεκόμισαν από τα στραόπεδα-σύρματα της Μέσης Ανατολής ) και από την άλλη σώματα ασφαλείας (ΜΑΥ) οργανώνονται και κάνουν σποραδικές επιθέσεις (κακές) σε άμαχους και άοπλους (πλέον μετά την Βάρκιζα) πολίτες .
Ταυτόχρονα φημολογείται πως έρχονται (ή δεν έρχονται) κάποια χρυσές, για να εξοπλιστεί ο άλλο μισό του πληθυσμού (το άοπλο που είχε αφοπλιστεί με την Βάρκιζα), που ξοδεύονται (ή δεν ξοδεύονται), από αμέλεια (ή από συνειδηση της κρισιμότητας της κατάστασης)....
Πουλάκια είναι κι ας λαλούν πουλάκια είναι κι ας λένε...
Αρχίζουν σποραδικά επισόδεια,(εννοούμε αιματηρά), οι δηλώσεις μετανοίας των πρώην κουμμουνιστών (να χωρίστουν καλά οι μεν από τους δε),
Έρχεται και ένας καινούργιος νομάρχης (Χ. Κούσουλας) που είναι ο κατάλληλος για να σπρώχνει καταστάσεις στα άκρα.
συνεχίζεται
ΠΗΓΕΣ
https://el.wikipedia.org/wiki/Ανατολικό_μέτωπο_(Β%27_Παγκόσμιος_Πόλεμος)
https://www.sansimera.gr/articles/13
https://www.rizospastis.gr/story.do?id=
https://el.wikipedia.org/wiki/Συμφωνία_της_Βάρκιζας
https://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=171091