Δήμητρα Σπανού, Χημικός, καθηγήτρια στο 1ο Γυμνάσιο Δάφνης
Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ
ακατέργαστο
https://mmegias.webs.uvigo.es/02-english/guiada_a_conec-prop.phpΣΥΝΔΕΣΗ ΣΩΣΤΗ
Το περιεχόμενο αυτής της σελίδας
1. Χαλαρό συνδετικό
2. Πυκνό συνδετικό
2.1. Ακανόνιστος
2.2. Τακτικός
2.3. Ελαστικό
3. Βλεννώδης συνδετικός
4. Μεσέγχημα
5. Δικτυωτή
Ο ειδικός συνδετικός ιστός περιέχει διάφορους τύπους κυττάρων και μια μεταβλητή ποσότητα εξωκυτταρικής μήτρας που αποτελείται από ίνες και αλεσμένη ουσία (Εικόνα 1). Αυτός ο ιστός είναι ευρέως διαδεδομένος σε όλο το σώμα. Γεμίζει χώρους μεταξύ των οργάνων (Εικόνα 2), για παράδειγμα μεταξύ του δέρματος και των μυών, και περιβάλλει τα αιμοφόρα αγγεία, τα νεύρα και πολλά όργανα. Αποτελεί επίσης το τμήμα του στρώματος οργάνων όπως ο νεφρός, το συκώτι, οι αδένες, οι γονάδες και μερικά άλλα. Το συνδετικό σωστά σχηματίζει τένοντες, συνδέσμους, κερατοειδή και χόριο.
Ο τυπικός κυτταρικός τύπος συνδετικού ιστού είναι ο ινοβλάστης (Εικόνα 3). Η κύρια λειτουργία του είναι να συνθέτει και να απελευθερώνει την πλειοψηφία των μορίων που σχηματίζουν την εξωκυτταρική μήτρα. Σε μικροσκοπία φωτός, οι ινοβλάστες είναι επιμήκη κύτταρα, περισσότερο ή λιγότερο ατρακτοειδούς ή ακανόνιστου σχήματος, με έναν ωοειδή πυρήνα που περιέχει έναν ή δύο πυρήνες και γενικά εμφανίζει μικρή ποσότητα κυτταροπλάσματος. Άλλα κύτταρα, όπως δικτυωτά και μεσεγχυματικά κύτταρα, μπορούν να βρεθούν σε συγκεκριμένους υποτύπους συνδετικού ιστού (βλ. παρακάτω).
Οι ινοβλάστες θεωρούνται ως μόνιμα κύτταρα επειδή συνήθως βρίσκονται στον συνδετικό ιστό. Άλλα κύτταρα προέρχονται από τον μυελό των οστών και φτάνουν στον συνδετικό ιστό αφού διασχίσουν το ενδοθήλιο των αιμοφόρων αγγείων. Αυτά τα μη μόνιμα κύτταρα είναι τα μαστοκύτταρα, τα μακροφάγα, τα πλασματικά κύτταρα και οι διαφορετικοί τύποι λευκοκυττάρων, τα οποία αναμιγνύονται με ινοβλάστες. Όλα αυτά τα μη εγκατεστημένα κύτταρα εμπλέκονται σε ανοσολογικές λειτουργίες και είναι σε θέση να κινούνται μέσω της εξωκυτταρικής μήτρας. Ο αριθμός των κελιών που δεν είναι εγκατεστημένοι ποικίλλει ανάλογα με την τοποθεσία και τις τοπικές συνθήκες. Τα λιποκύτταρα υπάρχουν επίσης στον συνδετικό ιστό. Είναι ενδιαφέρον ότι τα λιποκύτταρα και οι ινοβλάστες μοιράζονται τον ίδιο μεσεγχυματικό πρόδρομο.
Λαμβάνοντας υπόψη την ποσότητα και τη μοριακή σύνθεση της εξωκυτταρικής μήτρας και τους τύπους κυττάρων, υπάρχουν αρκετοί υποτύποι συνδετικού ιστού
Ο αραιολικός ή χαλαρός συνδετικός ιστός είναι ο πιο άφθονος συνδετικός ιστός, που χαρακτηρίζεται από μια ακανόνιστη οργάνωση άφθονης και όχι πυκνής εξωκυτταρικής μήτρας που περιέχει διάσπαρτα κύτταρα. Παρουσιάζει ευρεία κατανομή αφού μπορεί να βρεθεί σχεδόν σε κάθε όργανο του σώματος, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό μέρος. Καταλαμβάνει περιοχές που δεν υπόκεινται σε ισχυρές μηχανικές δυνάμεις. Ο χαλαρός συνδετικός ιστός γεμίζει χώρους μεταξύ του δέρματος και των μυών, βρίσκεται κάτω από πολλούς επιθηλιακούς ιστούς, τυλίγει πολλά όργανα, είναι μέρος του στρώματος οργάνων όπως ο νεφρός, το συκώτι, οι όρχεις και πολλά άλλα, και σχηματίζει τα τοιχώματα του πεπτικού σωλήνα .
Ο χαλαρός συνδετικός ιστός αποτελείται κυρίως από ινοβλάστες και άφθονη εξωκυτταρική μήτρα. Η εξωκυτταρική μήτρα περιέχει διάσπαρτο κολλαγόνο και ελαστικές ίνες, και πολύ λιγότερο άφθονες δικτυωτές ίνες. Αυτός ο ιστός παίζει θεμελιώδη ρόλο στην ανατροφή άλλων ιστών και οργάνων, καθώς τα θρεπτικά συστατικά διαχέονται εύκολα μέσω του εδάφους συστατικού της εξωκυτταρικής μήτρας. Υπάρχει ένα πυκνό δίκτυο αιμοφόρων αγγείων, νευρικές διεργασίες, καθώς και εκκριτικά μέρη εξωκρινών αδένων. Δεν είναι εξειδικευμένος ιστός.
2. Πυκνός συνδετικός ιστός
Στην εξωκυτταρική μήτρα του πυκνού συνδετικού ιστού, το κολλαγόνο και οι ελαστικές ίνες είναι πιο άφθονα από το συστατικό γείωσης. Έτσι, σε αντίθεση με τον χαλαρό συνδετικό ιστό, δεν υπάρχουν τόσοι πολλοί καθαροί χώροι. Οι ινοβλάστες του πυκνού συνδετικού ιστού ονομάζονται ινοκύτταρα για να παρατηρήσουν ότι η δραστηριότητα είναι πολύ χαμηλότερη από ό,τι στον χαλαρό συνδετικό ιστό. Υπάρχει επίσης μικρότερη ποικιλομορφία κυτταρικού τύπου. Μερικές φορές δεν είναι τόσο εύκολο να γίνει διάκριση μεταξύ χαλαρών και πυκνών συνδετικών ιστών επειδή υπάρχουν περιοχές με ενδιάμεσα χαρακτηριστικά μεταξύ των δύο τύπων ιστών. Η κύρια λειτουργία του πυκνού συνδετικού ιστού είναι να αντέχει τις μηχανικές δυνάμεις. Υπάρχουν τρεις υποτύποι πυκνού συνδετικού ιστού: ακανόνιστος, κανονικός και ελαστικός.
Ο πυκνός ακανόνιστος συνδετικός ιστός έχει μεγάλες ποσότητες ινών κολλαγόνου ομαδοποιημένες σε παχιές δέσμες που σχηματίζουν ένα τρισδιάστατο δίκτυο. Είναι ένας ισχυρός μηχανικός ιστός. Οι ίνες κολλαγόνου είναι παχύτερες και πολυάριθμες από ό,τι στον χαλαρό συνδετικό ιστό και υπάρχουν λιγότερο πολύπλοκα δίκτυα αιμοφόρων αγγείων και νευρικών ινών. Αυτός ο ιστός σχηματίζει το χόριο (κυρίως το δικτυωτό χόριο) και σε κάψουλες γύρω από τα όργανα, τις μήνιγγες της μήνιγγας, το περιόστεο, το περικάρδιο, τις καρδιακές βαλβίδες και τις αρθρικές κάψουλες.
2.2. Τακτικός
Πυκνό κανονικό συνδετικό
Πυκνός κανονικός συνδετικός ιστός από τένοντα.
Ο πυκνός κανονικός συνδετικός ιστός περιέχει μεγάλη ποσότητα ινών κολλαγόνου στην εξωκυτταρική μήτρα διατεταγμένες σε παράλληλες δέσμες ή φύλλα. Αυτό αντανακλά τις μηχανικές ανάγκες. Στην πραγματικότητα, αυτός ο ιστός βρίσκεται σε δομές υπό μονοκατευθυντική μηχανική καταπόνηση, όπως τένοντες, σύνδεσμοι και έλυτρα ή περιτονίες που περιβάλλουν τους σκελετικούς μύες. Πυκνός κανονικός ιστός βρίσκεται επίσης στην περιτονία (απονεύρωση) των κοιλιακών μυών, όπου οι ίνες προσανατολίζονται σε διαφορετικές κατευθύνσεις επειδή οι διατάσεις προέρχονται από διαφορετικές κατευθύνσεις. Ο κερατοειδής είναι μια άλλη δομή που αποτελείται από πυκνό κανονικό συνδετικό ιστό με στρώματα ινών κολλαγόνου προσανατολισμένα κάθετα μεταξύ τους.
Ο ελαστικός συνδετικός ιστός χαρακτηρίζεται από τις άφθονες ελαστικές ίνες, οι οποίες παρέχουν υψηλή ελαστικότητα στον ιστό, καθώς και κιτρινωπό χρώμα. Αυτός ο τύπος ιστού βρίσκεται σε εκείνα τα όργανα υπό υψηλή μηχανική καταπόνηση (διατάσεις και συσπάσεις) που προκαλείται από πίεση ή τέντωμα. Οι ελαστικές ίνες είναι συνήθως διατεταγμένες σε δέσμες μεταβλητού πάχους, αλλά μπορούν επίσης να βρεθούν ως μεμονωμένες ίνες. Συχνά βρίσκεται χαλαρός συνδετικός ιστός που περιβάλλει τον ελαστικό συνδετικό ιστό παρέχοντας συνοχή. Ο ελαστικός συνδετικός ιστός βρίσκεται σε ελαστικούς συνδέσμους που ενώνουν τους σπονδύλους επιτρέποντας την κάμψη της σπονδυλικής στήλης. Άλλες θέσεις είναι ο σύνδεσμος του αυχένα και οι βραχείς σύνδεσμοι του λάρυγγα.
3. Βλεννώδης συνδετικός
Ζελατινώδες συνδετικό
Ζελατινώδες συνδετικό από τον ομφάλιο λώρο.
Ο βλεννογόνος (γνωστός και ως ζελατινώδης) συνδετικός ιστός μοιάζει με ζελατίνη. Είναι πολύ ενυδατωμένο, σκληρό και παρουσιάζει υψηλή μηχανική αντοχή. Το ποσοστό της εξωκυτταρικής μήτρας μπορεί να είναι έως και 95 %. Το συνδετικό βλεννογόνο περιέχει μικρό αριθμό κυττάρων με χαρακτηριστικά που μοιάζουν με μυοϊνοβλάστες. Οι πιο άφθονες πρωτεΐνες της εξωκυτταρικής μήτρας είναι το κολλαγόνο τύπου Ι, το οποίο σχηματίζει λεπτές ίνες. Οι πρωτεογλυκάνες όπως η θειική χονδροϊτίνη και η θειική δερματάνη είναι άφθονες, καθώς και το υαλουρονικό οξύ.
4. Μεσέγχυμα
Μεσεγχυματικό συνδετικό
Μεσεγχυματικός συνδετικός ιστός από έμβρυο κοτόπουλου.
Ο μεσεγχυματικός συνδετικός ιστός αποτελείται από αδιαφοροποίητα κύτταρα και χαλαρή εξωκυτταρική μήτρα. Η εξωκυτταρική μήτρα επιτρέπει μια μεγάλη κινητικότητα μεσεγχυματικών κυττάρων, πολύ χρήσιμη για την οργάνωση και το σχηματισμό νέων δομών κατά την εμβρυϊκή περίοδο. Μπορεί να θεωρηθεί ως παροδικός ιστός επειδή είναι άφθονο στο έμβρυο, αλλά σπάνιος στον ενήλικα. Ωστόσο, βρίσκεται στον μυελό των οστών, στις αποθήκες λίπους, στους μύες και στον οδοντικό πολτό των δοντιών του γάλακτος. Σε αυτούς τους ιστούς, τα μεσεγχυματικά κύτταρα ονομάζονται μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα.
Κατά την ανάπτυξη του εμβρύου, ο μεσεγχυματικός ιστός διαφοροποιείται από το μεσόδερμα. Ωστόσο, υπάρχει μεσεγχυματικός ιστός στο κεφάλι που προέρχεται από τις νευρικές κορυφές. Πολλοί άλλοι ιστοί σχηματίζονται από μεσεχυματικό ιστό: άλλοι συνδετικοί ιστοί, χόνδροι, οστά, το μεγαλύτερο μέρος του αίματος και των λεμφικών συστημ.άτων, καθώς και κάποιοι λείοι μύες. Επιπλέον, τα σήματα που αποστέλλονται από τον μεσεγχυματικό ιστό εκκινούν πολλά όργανα και δομές του σώματος
5. Δικτυωτή
Δίκτυο συνδετικό
Δικτυωτός συνδετικός ιστός της σπλήνας.
Ο δικτυωτός συνδετικός ιστός χαρακτηρίζεται από άφθονες δικτυωτές ίνες. Τα κύτταρα που συνθέτουν αυτές τις ίνες είναι ινοβλάστες που ονομάζονται δικτυωτά κύτταρα. Οι δικτυωτές ίνες, ή ρετικουλίνη, μπορεί να υπάρχουν σε άλλους συνδετικούς ιστούς, αλλά είναι πιο πολλές στον δικτυωτό ιστό. Αποτελούνται από κολλαγόνο τύπου III, που καθιστά λεπτότερες (περίπου 150 nm σε διάμετρο), διακλαδισμένες και αναστομωμένες ίνες, που περιέχουν υψηλή αναλογία υδατανθράκων. Η διακλάδωση είναι χαρακτηριστικό των δικτυωτών ινών, σε αντίθεση με άλλες ίνες κολλαγόνου, όπως αυτές που σχηματίζονται από τους τύπους Ι και ΙΙ κολλαγόνο. Είναι τόσο λεπτά που δεν είναι ορατά με το μικροσκόπιο φωτός, εκτός εάν πραγματοποιηθεί ειδική χρώση, όπως εμποτισμός αργύρου ή ιστοχημεία PAS.
Ο κύριος ρόλος του δικτυωτού συνδετικού ιστού είναι να παρέχει ένα ικρίωμα για μηχανική υποστήριξη αρκετών τύπων κυττάρων, καθώς και δικτυωτών κυττάρων. Υπάρχουν πολλά κύτταρα όπως λεμφοκύτταρα, λιποκύτταρα, λεία μυϊκά κύτταρα, μακροφάγα, αιμοποιητικά κύτταρα και μερικά άλλα. Έτσι, η κυτταρική πυκνότητα είναι υψηλότερη από ό,τι σε άλλους συνδετικούς ιστούς. Τα δικτυωτά κύτταρα συνήθως συνδέονται με δικτυωτές ίνες σχηματίζοντας ένα σχετικά άκαμπτο ικρίωμα, ενώ τα άλλα κύτταρα μπορούν να κινούνται πιο ελεύθερα. Η λειτουργία του δικτυωτού συνδετικού ιστού είναι σημαντική σε όργανα όπως λεμφοειδή οζίδια, νεφρά, αρτηριακό τοίχωμα, σπλήνα, ήπαρ, μυελό των οστών, αμυγδαλές και πλάκες Peyer του ειλεού.
https://mmegias.webs.uvigo.es/02-english/guiada_a_cartilaginoso.php
Μαζί με τα οστά, ο χόνδρος είναι ένας από τους κύριους υποστηρικτικούς ιστούς στα ζώα. Αυτή η λειτουργία βασίζεται κυρίως στην εξωκυτταρική μήτρα. Ο χόνδρος είναι μια ημιάκαμπτη δομή που διατηρεί το σχήμα πολλών οργάνων, καλύπτει την επιφάνεια των οστών στις αρθρώσεις και είναι ο κύριος ιστός υποστήριξης κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη, όταν τα οστά δεν υπάρχουν ακόμη. Κατά την ανάπτυξη, το οστό υποκαθιστά τον χόνδρο με ενδοχόνδρια οστεοποίηση. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, ο χόνδρος ήταν ο ιστός που επέτρεψε το σχηματισμό του ενδοσκελετού των σπονδυλωτών. Οι περισσότεροι χόνδροι των σπονδυλωτών διαφοροποιούνται από το μεσόδερμα. Ωστόσο, ορισμένοι χόνδροι, όπως ο γερανοφόρος χόνδρος, προέρχονται από νευρικές κορυφές. Υπάρχουν ιστοί που ονομάζονται χονδροειδής που εμφανίζουν ενδιάμεσα χαρακτηριστικά μεταξύ χόνδρου και οστού.
Ο χόνδρος είναι ως επί το πλείστον ένας αγγειακός ιστός, χωρίς αίμα και λεμφικά αγγεία και χωρίς νευρικά άκρα. Τα μηχανικά και βιοχημικά χαρακτηριστικά του χόνδρου εξαρτώνται από την εξωκυτταρική μήτρα, η οποία αποτελείται κυρίως από κολλαγόνο (15-20 %· κολλαγόνο τύπου II είναι το πιο άφθονο), πρωτεογλυκάνες (κυρίως αγγρεκάνη) και γλυκοπρωτεΐνες (10 %) και νερό (65). -80%). Μακρά μόρια υαλουρονάνης υπάρχουν επίσης στην εξωκυτταρική μήτρα του χόνδρου. Το κολλαγόνο είναι σημαντικό για την αντοχή στο τέντωμα, ενώ το aggrecan αντιστέκεται στις μηχανικές πιέσεις και παρέχει άφθονη ενυδάτωση. Η εξωκυτταρική μήτρα μπορεί να είναι μεταλλοποιημένη ή μη ανοργανοποιημένη. Αν και ο χόνδρος είναι μη αγγειακός, υπάρχουν κανάλια που ονομάζονται χόνδρινα κανάλια στον εμβρυϊκό χόνδρο που φέρνουν τα αιμοφόρα αγγεία για μικρές αποστάσεις μέσα στον χόνδρο. Αυτά τα κανάλια επιτρέπουν επίσης την είσοδο χονδροβλαστών που τελικά υποκαθιστούν τον χόνδρο με οστικό ιστό κατά την ανάπτυξη.
https://mmegias.webs.uvigo.es/02-english/guiada_a_cartilaginoso.php
Τα κύτταρα που σχηματίζουν τον χόνδρο ονομάζονται χονδροκύτταρα. Εντοπίζονται μέσω του ιστού σε διάσπαρτες μικρές κοιλότητες γνωστές ως κενά. Τα χονδροκύτταρα είναι στρογγυλά έως ελλειψοειδή κύτταρα με πολλές ακανόνιστες μικρολαχνώσεις στην πλασματική μεμβράνη και πολλά φέρουν βλεφαρίδα. Τα ανώριμα χόνδρογονα κύτταρα (χονδροβλάστες) περιέχουν καλά ανεπτυγμένα εκκριτικά οργανίδια, όπως το τραχύ ενδοπλασματικό δίκτυο και τη συσκευή Golgi, για τη σύνθεση και την απελευθέρωση κολλαγόνου και ελαστικών ινών. Περιέχουν επίσης αποθήκες γλυκογόνου και σταγονίδια λιπιδίων στο κυτταρόπλασμα. Τα χονδροκύτταρα περιβάλλονται από ένα λεπτό στρώμα περικυτταρικής εξωκυτταρικής μήτρας που εμφανίζει μια ξεχωριστή μοριακή σύνθεση. Το χονδροκύτταρο και το περικυτταρικό λεπτό στρώμα της εξωκυτταρικής μήτρας είναι γνωστά μαζί ως χόνδρον ή χόνδρομο (Εικόνα 1). Σε αντίθεση με τα οστεοκύτταρα, τα χονδροκύτταρα δεν συνδέονται με κυτταροπλασματικές διεργασίες. Η εξωκυτταρική μήτρα συντίθεται από χονδροκύτταρα και χονδροβλάστες και μπορεί να αφαιρεθεί από χονδροβλάστες. Τα περισσότερα χονδροκύτταρα μπορούν να διαιρεθούν, αλλά είναι σπάνια. Για παράδειγμα, τα κύτταρα του αρθρικού χόνδρου που διαιρούνται είναι λιγότερο από το 1 % του συνολικού πληθυσμού των χονδροκυττάρων.
https://en.wikipedia.org/wiki/Mesenchyme
Δομή
Το μεσεγχύμα χαρακτηρίζεται μορφολογικά από μια προεξέχουσα μήτρα αλεσμένης ουσίας που περιέχει ένα χαλαρό σύνολο δικτυωτών ινών και μη εξειδικευμένων μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων.[4] Τα μεσεγχυματικά κύτταρα μπορούν να μεταναστεύσουν εύκολα, σε αντίθεση με τα επιθηλιακά κύτταρα, τα οποία δεν έχουν κινητικότητα, είναι οργανωμένα σε στενά προσκολλημένα φύλλα και είναι πολωμένα σε κορυφαίο-βασικό προσανατολισμό.
Ανάπτυξη
Το μεσέγχυμα προέρχεται από το μεσόδερμα.[5] Από το μεσόδερμα, το μεσέγχυμα εμφανίζεται ως μια εμβρυολογικά πρωτόγονη «σούπα». Αυτή η «σούπα» υπάρχει ως συνδυασμός των μεσεγχυματικών κυττάρων και του ορώδους υγρού και των πολλών διαφορετικών πρωτεϊνών ιστού. Το ορογόνο υγρό είναι συνήθως εφοδιασμένο με πολλά ορώδη στοιχεία, όπως το νάτριο και το χλωρίδιο. Το μεσέγχυμα αναπτύσσεται στους ιστούς του λεμφικού και του κυκλοφορικού συστήματος, καθώς και στο μυοσκελετικό σύστημα
Ασπόνδυλα
Σε ορισμένα ασπόνδυλα, π.χ. Porifera, Cnidaria, Ctenophora και μερικούς τριπλοβλάστες (τα ακοελωματικά), το μεσέγχυμα αναφέρεται σε έναν λίγο πολύ στερεό αλλά χαλαρά οργανωμένο ιστό που αποτελείται από μια μήτρα γέλης (το μεσογλέα) με διάφορα κυτταρικά και ινώδη εγκλείσματα, που βρίσκεται μεταξύ της επιδερμίδας και του γαστροδέρματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το μεσόγλαιο είναι μη κυτταρικό.[23]
Στους σπόγγους, το μεσέγχυμα ονομάζεται μεσοϋλ.[24]
Στους διπλοβλάστες (Cnidaria και Ctenophora), το μεσέγχυμα προέρχεται πλήρως από το εξώδερμα. Αυτό το είδος μεσεγχύματος ονομάζεται εκτομεσοδερμικό και δεν θεωρείται αληθινό μεσόδερμα.
Σε τριπλοβλαστικά ακοελωματικά (όπως οι επίπεδες σκώληκες), ο όρος παρέγχυμα χρησιμοποιείται μερικές φορές για το μεσαίο (μεσεγχυματικό) στρώμα, στο οποίο το πυκνό στρώμα περιλαμβάνει ιστούς που προέρχονται τόσο από το εξώδερμα όσο και από το εντομεσόδερμα (αληθινό μεσόδερμα, που προέρχεται από το ενδόδερμα).
Όταν το κυτταρικό υλικό είναι αραιό ή πυκνά συσκευασμένο, όπως στους cnidarians, το μεσέγχυμα μπορεί μερικές φορές να ονομάζεται κολένχυμα ή παρέγχυμα σε επίπεδους σκώληκες.[24] Όταν δεν υπάρχει κυτταρικό υλικό όπως στα Hydrozoa), το στρώμα ονομάζεται σωστά mesoglea.[24]
Σε ορισμένα αποικιακά κνιδάρια, το μεσέγχυμα είναι διάτρητο από γαστραγγειακά κανάλια συνεχή μεταξύ των μελών της αποικίας. Ολόκληρη αυτή η μήτρα κοινού βασικού υλικού ονομάζεται συνενέγχυμα.[24]