της Δήμητρας Σπανού
Για να αρχίσουμε να υποψιαζόμαστε...
Κατά τους τρεις τελευταίους αιώνες, η από πάντα προσπάθεια για τον έλεγχο της περιοχής του Ελλησπόντου , Εύξεινου και Κασπίας παίρνει την μορφή μιας σύγκρουσης συμφερόντων οικονομικών θρησκευτικών στρατιωτικών κ.λ.π. μεταξύ των δυνάμεων που επικρατούσαν. Την Οθωμανική Αυτοκρατορία που είχε στην κατοχή της τα περισσότερα εδάφη της περιοχής της Βορειο Ανατολικής Μεσογείου και Των Δυνάμεων της Κεντρικής Ευρώπης Αγγλία, Γαλλία και Αυστρία
18ος αιώνας
Η επέκταση των Οθωμανών σε Ευρωπαικά εδάφη έχει ολοκληρωθεί,
Αρχή της νέας φάσης του Ανατολικού ζητήματος έγινε από τον Ναπολέοντα όταν ανάμεσα σε άλλους επεκτατικούς πολέμους που έκανε προσβολή σε εδάφη που ήταν κάτω από Οθωμανική επιρροή.
Τα Επτάνησα το 1797 και η εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο το 1798.
Εδώ μπαίνει η Ρωσία στο προσκύνιο. Οι Οθωμανοί ζητούν την συμμαχία τους εναντίον των Γάλλων. Να θυμηθούμε ότι ο Μέγας Ναπολέων ήταν τότε κοινός αντίπαλος(Εκστρατεία του στην Ρωσία).
Ο Ρωσικός στόλος περνά μέσα από τα Δαρδανέλια, κατεβαίνει στο Αιγαίο και καταλαμβάνει τα Επτάνησα το 1798
Άμεση είναι βέβαια η παρέμβαση των Βρετανών (οι οποίοι είναι ήδη η πρώτη αποιοκρατική δύναμη της εποχής) οι οποίοι έσπευσαν να ενισχύσουν τους Οθωμανούς με τον στόλο τους στην Αίγυπτο Μάχη του Αμπουκιρ 1798 και αποκατάστησαν την εξουσία του σουλτάνου στην Αίγυπτο
Να θυμηθούμε πως εκείνους του χρόνους ήταν ο Ναπολέων που έπαιξε τον ρόλο του επικίνδυνου του επεκτατικού, του τρομοκράτη, δράκου που φοβόμαστε γενικά του αντίπαλου δέους.
Η Ρωσία βέβαια, που ήταν πάντα μια μεγάλη δύναμη, με την συμμαχία αυτή και την ελεύθερη κάθοδο στο Αιγαίο, ήταν βέβαιο πως θα περνούσε στον ρόλο της ηγέτιδας δύναμης της εποχής.
Κάπως αλλιώς όμως ήρθαν τα πράγματα και αντί αυτού 3 δεκαετίες αργότερα ξεσπάει ένας πόλεμος ανάμεσα στους πρώην συμμάχους. Ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1828-1829. Από αυτόν η Τουρκία (Οθωμανοί) χάνουν την Σερβία, η οποία και παράλληλα αυτονομείται η Ελλάδα, που μετά την Ελληνική επανάσταση (που πέτυχε) του 1821 εξασφαλίζει την ανεξαρτησία της Ελλάδας από τους Οθωμανούς
Η Ρωσία όμως εξακολουθεί να περνάει από τα στενά του Εύξεινου και του Ελλησπόντου
Κανένα πρόβλημα...
Οι Βρετανοί αφού συμμαχούν με τους Γάλλους (τους πρώην εχθρούς) εκμεταλλεύονται την εμπλοκή του Μεχμέτ Αλή Πασά της Αιγύπτου εναντίον του Σουλτάνου ο οποίος είχε την ιδέα την στιγμή αυτή, να ζητήσει την βοήθεια των Ρώσων. Το 1833 ο Ρωσικός στόλος κατεβαίνει στα στενά και αγκυροβολεί στον Κεράτειο κόλπο. Οι Οθωμανοί και οι Αιγύπτιοι υπογράφουν την Ειρήνη της Κιουταχείας και στην συνέχεια υπογράφεται μεταξύ Ρωσίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ηΣυνθήκη του Χουνκιάρ Ισκελεσί (8 Ιουλίου 1833).
Σε αυτήν αναγνωριζόταν σιωπηρώς
στη Ρωσία το δικαίωμα εξόδου των πολεμικών σκαφών της στο Αιγαίο.
Αυτό βέβαι δεν μπορούσε να περάσει χωρίς απάντηση από τις άλλες μεγάλες δυνάμεις που δεν επιθυμούσαν την κάθοδο της Ρωσίας στο Αιγαίο.
Επακολουθεί πανομοιότυπος δεύτερος γύρος σύγκρουσης Σουλτάνου Μαχμούτ Β' και του Αιγύπτιου και του Μεχμέτ Αλή πασά (1839) . Εδώ τον ρόλο των βοηθών και συμμάχων του σουλτάνου θα παίζουν οι άλλες Ευρωπαικές δυνάμεις που είχαν μείνει απ' έξω στην προηγούμενη σύγκρουση Τουρκίας Αιγύπτου. Άρα προκύπτει νέα συνθήκη για τα στενά στο Λονδίνο αυτήν τη φορά Σύμβαση των Στενών (13 Ιουλίου 1841),. Ετσι τερματίστηκε η προνομιακή θέση της ρωσίας σε σχέση με τα στενά.
Επιπλέον -όπως σε όλες τις οξυμένες καταστάσεις- εμφανίζονται και τα θρησκευτικά ζητήματα. Η μεν Ρωσία παρεμβαίνει σε ζητήματα Καθολικών και Ορθοδόξων και απαιτεί από τον Σουλτάνο να γίνει σεβαστό το δικαίωμά της να προστατεύει τους Ορθόδοξους Χριστιανούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας(!). Αυτό ουσιαστικά ισοδυναμούσε με συνδιοίκηση με τον Σουλτάνο. Αφού οι Γάλλοι και οι Βρετανοί στάθηκαν στο πλευρό του Σουλτάνου, αυτό οδήγησε σε πόλεμο των Οθωμανών με τους Ρώσους τον γνωστό σαν Κριμαικό πόλεμο . Στην χερσόνησο της Κριμαίας στην Νότια Ρωσία οι Ρώσοι αντιμετώπισαν όχι τον Τουρκικό αλλά τον Αγγλογαλλικό στόλο. Όπως σε άλλες παρόμοιες περιπτώσεις η Ρωσία παρέσυρε και άλλους Ορθοδόξους λαούς σε επαναστάσεις ώστε να υπάρχει αντιπερισπασμός. Το 1855 Γάλλοι και Βρετανοί εκπορθούν την Σεβαστούπολη. Ακολουθεί η Συνθήκη των Παρισίων το 1856
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία εξευρωπαίζεται (!)
Ο Σουλτάνος με τις τελευταίες εξελίξεις δείχνει να επιρεάζεται από το Ευρωπαικό πνεύμα και εγκαινειάζει την περίοδο μεταρρυθμίσεων και υπόσχεται πλήρη ισότητα στους υπηκόους του ανεξαρτήτως θρησκεύματος και καταγωγής. Ο Κριμαικός πόλεμος λήγει με ήττα και ταπείνωση της Ρωσίας και φαίνεται πια πως οι Οθωμανοί γίνονται αποδεκτοί από τους Ευρωπαίους!! Να δούμε στην συνέχεια γιατί.
Γερμανία αυτή η παρεξηγημένη
Όσες φορές ακούμε κάποιον να αναφέρεται στην Γερμανία η εικόνα που δίνει συνοδεύεται με βαρβαρότητα επιθετικότητα, ζωώδη δυναμη, μαζύ με ψυχρή λογική Η ιστορία του κόσμου όμως δεν δίνει κάτι τέτοιο. Η Γερμανοί που ήταν πάντα διαιρεμένη και αποτελούνταν από πριγκιπάτα με χαλαρούς δεσμούς, αλλά και πάντα προσπαθούσαν να ενωθούν προς το συμφέρον τους (και ποτέ δεν κατάφερναν) .
Η Γερμανία δεν υπήρξε κατά τους τελευταίους αιώνες ιδιαίτερα επεκτατική ούτε κυριαρχούσε στις αποικίες. Άλλωστε, όπως είπαμε όταν στα μισά του 19ου αιώνα (1848) έγινε άλλη μια προσπάθεια από τους φιλελεύθερους να ενωθούν σε ενιαίο κράτος αυτή κατέληξε σε αποτυχία. Ενώθηκε μόνο όταν το θέλησαν κάποιοι άλλοι και για συμφέροντα ξένων.
Το 1863 μετά την νίκη τους κατά των Δανών, η Πρωσσία και η Αυστρία προσαρτήθηκαν δυο δουκάτα της Γερμανίας το Σλέσβιχ και το Χόλσταϊν.
Δηλαδή στην Δίαιτα της Φραγκφούρτης κάτω από την εντολή του Όθωνα φον Βίσμαρκ που εκπροσωπούσε τον βασιλια της Πρωσσίας και αφού το 1863 πέθανε ο Δανός βασιλιας που κυριαρχούσε στον Βορρά η Γερμανία ενοποιήθηκε. Ο Πρώσσος πρωθυπουργός Όθωνας φον Βίσμαρκ, που είχε εναντιωθεί στην ενοποίηση του 1849, κύρητε ότι "τα μεγάλα ζητήματα της εποχής μας δε θα κριθούν με ομιλίες και ψηφίσματα των πλειοψηφιών (αυτό ήταν το μεγάλο λάθος από το 1848 ως το 1849), αλλά με σίδερο και αίμα". Στη ενοποίηση αυτή Προσπάθησε να απομακρύνει την επιρροή της Αυστρίας πάνω στην Νεοσυσταθείσα Γερμανία και να αποτελέσει η Πρωσία το κέντρο σύστασης του κράτους αυτού.
Δήμητρα Σπανού
ΠΗΓΕΣ
Η ιστορία της Ανθρωπότητας H. W. Van Loon
https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL106/282/2015,6862/
https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C105/65/518,1897/