Της Δήμητρας Σπανού καθηγήτριας Χημικού 

Ουσίες όπως τα φάρμακα, το αλκοόλ, τα διεγερτικά, τα ηρεμιστικά τα ναρκωτικά, αλλά και άλλες ευρείας χρήσεως ουσίες που μπορούν να  αλλάξουν σκοπίμως τη συνείδηση ενός ατόμου τις αναφέρουμε σαν αγωνιστές ανταγωνιστές συναγωνιστές των νευροδιαβιβαστών

Ανακεφαλεόνοντας λοιπόν, ότι αναφέρθηκε στα προηγούμενα κεφάλαια, θυμόμαστε ότι τα μυνήματα στον Ανθρώπινο Οργανισμό μεταφράζονται σε ηλεκτρικά ερεθίσματα που μεταφέρονται από νευρώνα σε νευρώνα, εφόσον συμβεί κάποια αλλαγή στην διαφορά δυναμικού, εντός και εκτός του νευρώνα που να ξεπερνάει κάποιο όριο (ουδός)

Η διαβίβαση ρεύματος συμβαίνει υπό μορφή ιόντων, που βρίσκουν διόδους διέλευσης ανάμεσα σε διαμεμβρανιακές πρωτείνες, οι οποίες αφήνουν διάκενα μεταξύ τους. Μερικές φορές, αυτά τα διάκενα έχουν συγκεκριμένο σχήμα ώστε να επιτέπουν την διέλευση συγκεκριμένων ιόντων που εισρέουν από τον χώρο της σύναψης. Λέμε τότε πως έχουμε ηλεκτροδιαβίβαση και εξειδικευμένους διαύλους ιόντων.

Στην αντίθετη περίπτωση αναλαμβάνουν ειδικές χημικές ουσίες (νευροδιαβιβαστές) που παράγονται στο προσυναπτικό κύτταρο και ελευθερώνονται με ανάλογους μηχανισμούς , να συνδεθούν με τις πρωτείνες των μεμβρανών και να  τροποποιήσουν τα μη εξειδικευμένα διάκενα που βρίσκονται ανάμεσά τους, έτσι ώστε να πάρουν το κατάλληλο σχήμα που θα κάνει δυνατή την είσοδος (ή έξοδο) συγκεκριμένων ιόντων του νευρώνα. Αυτή είναι η χημική διαβίβαση

Στη πρώτη περίπτωση της ηλεκτρικής διαβίβασης, θα πρέπει επίσης να θυμηθούμε και τον ρόλο των δεύτερων διαβιβαστών που ενεργοποιούνται από ορμόνες που συνδέονται στην μεμβράνη και την επηρεάζουν με τρόπο που η διέγερση περνά στο εσωτερικό του κυττάρου επηρρεάζοντας και τροποποιόντας άλλες ουσίες (δεύτεροι διαβιβαστές )που με την σειρά τους  ανοίγουν ή κλείνουν δίιαύλους ιόντων, αποευαισθητοποιούν υποδοχείς ή αυξάνουν την διάρκεια της διαβίβασης

Είναι όμως τα πράγματα τόσο απλά; 

Όχι. Στην πραγματικότητα υπάρχούν πολύ περισσότερες ουσίες που ενδιαφέρονται, έλκονται ή απωθούνται από τα μόρια  της μεμβράνης, επηρρεάζοντας άμεσα ή έμμεσα, θετικά ή αρνητικά,την διαπερατότητά της σε ιόντα και επομένως την διαβίβαση ηλεκτρικών σημάτων στο νευρικό σύστημα

Γενικά μπορούμε σε αυτές να διακρίνουμε τις ουσίες 

αγωνιστές 

που  η οποία μιμούνται τη δράση ενός νευροδιαβιβαστή 

Από τους αγωνιστές άλλοι συνδέονται άμεσα

και να ενεργοποιούν τους υποδοχείς των νευροδιαβιβαστών (άμεσης δράσης αγωνιστές)

Σαν παράδειγμα, 

 1. η αλκοόλη  είναι ένας αγωνιστής για το γ αμινοβουτυρικό GABA που έχει  ίδια ανασταλτικά αποτελέσματα στην μετάδοση των μυνημάτων. Συνδέεται με τους ίδιους υποδοχείς   με το γ αμινοβουτυρικό GABA  που είναι ένας βασικός νευροδιαβιβαστής του εκεφάλου, ανασταλτικός στην διάδοση μυνημάτων.

Η κατανάλωση αλκοόλης δίνει τα ίδια ανασταλτικα αποτελέσματα με το γ  αμινοβουτυρικό GABA στην λειτουργία του νευρικού συστήματος

2. Αγωνιστής (εκλεκτικός για υποδοχείς GABA _Α )

2. η Μουσκιμόλη η κύρια ψυχοδραστικό συστατικό του Amanita muscaria και συναφών ειδών του μανιταριού. Μουσκιμόλη 

δρα ως ισχυρός εκλεκτικός αγωνιστής  για το γ αμινιβουτυρικό,(συνδέεται σε ορισμένους υποδοχείς) και εμφανίζει κατευναστική υπνωτική και αποσυνδετική ψυχοδραστικότητα .

άλλες ουσίες- αγωνιστές δίνουν  έμμεση ενίσχυση της δράσης του νευροδιαβιβαστή 

 3 . Η κοκαίνη  που είναι έμμεσος αγωνιστής για τον νευροδιαβιβαστή νταπαμίνη 

γιατί  αναστέλει την επαναπρόσληψη του νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη και ενισχύει έτσι την δράση της εφόσον αυτή παραμένει στην μεσοκυττάρια ουσία περισσότερο χρόνο (αναστέλει ομοίως και την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης

Δρα στους ίδιους υποδοχείς με την ντοπαμίνη

Η Ντοπαμίνη   είναι ένας νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου και το σύστημα ντοπαμίνης ενεργοποιείται σε στιγμές απόλαυσης και καλής διάθεσης αλλά και καταστάσεις στρες

 Συντελεί σe δράση με κοινό στόχο και ορισμένοι θεωρούν πως οτιδήποτε κάνει ο άνθρωπος είναι για να αυξήσει την ντοπαμίνη στον εγκέφαλο.

Κατά αντίστοιχο τρόπο του έμμεσος αγωνιστή δρα και ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο  

4. το PROZAC  

για τον νευροδιαβιβασή σεροτονίνη (έγκριση το 1987)

 Η φλουοξετίνη

 εκλεκτικός αναστολέας επαναπρόσληψης σεροτονίνης  Αντικαταθλιπτικό εφόσον η σεροτονίνη, η ορμόνη της χαράς δεν περισυλλέγεται αλλά παραμένει στον μεσόχωρο και το ερέθισμα παρατείνεται

5. Τανίνες

Eνας αγωνιστής του εγκεφάλου με σύνθετη δράση

Περνά τον εγκεφαλονωτιαίο φραγμό και επηρεάζει την παραγωγή σεροτονίνης, ντοπαμίνης και GABA

ανταγωνιστές (αδρανοποιούν τους νευροδιαβιβαστές)

που μπλοκάρουν ή αναστέλλουν τη δράση ενός νευροδιαβιβαστή

Στους ανταγωνιστές έχουμε ανταγωνιστές άμεσης δράσης που συνδέονται με τους ίδιους υποδοχείς που συνδέεται κι ο νευροδιαβιβαστής σαν αγωνιστές αλλά δεν ενεργοποιεί τους υποδοχείς στόχους (οπότε αποκλείουν τον υποδοχέα χωρίς να ενεροποιούν τους διαύλους)

και τους συναγωνιστές που δρουν στους ίδιους υποδοχείς

παράδειγμα ανταγωνιστή της ντοπαμίνης  (μιας κι αναφερόμαστε σε αυτό το θέμα) μπορεί να θεωρηθεί 

1. Το αντιψυχωσικό φάρμακο RISPERDAL

  ρεσπιριδόνη

που είναι ένα πρωτότυπο αντιψυχωσικά φάρμακο που ανήκει σε μια νέα κατηγορία αντιψυχωσικών ουσιών , εγκρίθηκε από ο FDA το 1994 και χορηγούναι για να καταστείλουν την δράση της ντοπαμίνης 

(Το 1960, ο Άρβιν Κάρσον διατύπωσε την θεωρία ότι ,η σχιζοφρένεια συνδέεται με υπερβολική έκκριση ντοπαμίνης  και  πολλές φορές στις περιπτώσεις σχιζοφρενικών διαταραχών υπάρχει μια υπέρμετρη απελευθέρωση  ντοπαμίνης στην συναπτική σχισμή )

2. Η Καφείνη 

Η καφεΐνη είναι ένα μόριο που ανήκει στην οικογένεια των methylxanthine,

Δεσμεύεται στους ίδιους υποδοχείς με την αδενοσίνη που θεωρείται ότι , σαν νευροδιαβιβαστής, παίζει ρόλο στην προώθηση του ύπνου και την καταστολή της διέγερσης ρυθμίζοντας την πίεση του αίματος και προκαλώντας αγγειοδιαστολή

καφείνη              και       αδενοσίνη

Η καφείνη καταστέλει την δράση του φυσικού αυτού ηρεμιστικού και έχει έτσι ψυχοδιεγερτική δράση

Η υπερβολική ροή αίματος προς τον εγκέφαλο προκαλεί πονοκέφαλους και ναυτίες. Ακόμη, η στέρηση της καφεΐνης περιορίζει τη δράση των κατεχολαμινών, γεγονός που οδηγεί σε κόπωση και υπνηλία και η μείωση των επιπέδων σεροτονίνης προκαλεί άγχος, νευρικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης και μείωση της διάθεσης για αποτελεσματική εργασία.

3. Η νικοτίνη  

Η νικοτίνη που επιδρά στους υποδοχείς (νικοτινικούς) της ακετυλοχολίνης

Παίρνει την θέση της και κατα κάποιον τρόπο κάνει την νευρική διαβίβαση αντί της ακετυλοχολίνης στο Περιφεριακό Νευρικό Σύστημα που συνδέεται κυρίως με την κίνηση

Εθισμός Εξάρτηση Στέρηση

Με αφορμή την περίπτωση της Νικοτίνης αναφέρονται σύντομα οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει μια ξένη ουσία στο Νευρικό  Σύστημα 

Σε φυσιολογικές συνθήκες διαβίβασης από νευροδιαβιβαστή ,αυτός αδρανοποιείται ή καταστρέφεται ή περισυλλέγεται μετά την διαβίβαση. Οι υποδοχείς έτσι παραμένουν σε φυσιολογική κατάσταση χωρίς να χάνουν την ευαισθησία τους και την αποτελεσματικότητά τους όταν χρειαστεί να γίνει διαβίβαση. Όταν η διαβίβαση γίνεται από μια ξένη ουσία όπως η νικοτίνη αυτοί οι μηχανισμοί απόσυρσης της ουσίας που κάνει διαβίβαση δεν υπάρχουν  εφ όσον αυτή δεν είναι μια φυσική ουσία. Παραμένει λοιπόν και επιτείνει την διαβίβαση με αποτέλεσμα να μεταδίδει στους νευρώνες πολύ περισσότερα σήματα σε σχέση με την ακετυλοχολίνη.  Με την διαρκή διαβίβαση και διέγερση, οι υποδοχείς χάνουν ένα μέρος από τις ικανότητές τους και ο νευρώνας αναγκάζεται να δημιουργήσει και άλλους επι πλέον υποδοχείς για να υπάρχει αποτέλεσμα. Εάν ξαφνικά σταματήσει να υπάρχει η νικοτίνη  δηλαδή έχουμε 

Απότομο "κόψιμο" του καπνίσματος

η ακετυλοχολίνη που εκκρίνεται στην συναπτική σχισμή ενεργοποιεί τους (περισσότερους του φυσιολογικού αριθμού) διαβιβαστές , γίνεται έντονη διαβίβαση και οι νευρώνες ενεργοποιούνται σε αφύσικα μεγάλο βαθμό. Εξωτερικά το άτομο εμφανίζει συμπτώματα στέρησης, νευρικότητα ευερεθιστικότητα, άγχος, αυπνοία, κατάθλιψη.

Η ευχαρίστηση που προκαλεί το κάπνισμα οφείλεται στο ότι στον εγκέφαλο η νικοτίνη διεγείρει τους υποδοχείς της ακετυλοχολίνης στους νευρώνες της ντοπαμίνης. Η ντοπαμίνη όπως έχουμε αναφέρει προκαλεί συναισθήματα ανταμοιβής και ευχαρίστησης. Η στέρηση της νικοτίνης στερεί αυτά τα συναισθήματα και πολλές φορές εμφανίζονται και συμπτώματα κατάθλιψης

 νικοτίνη  ντοπαμίνη 

Η αναζήτηση της χαμένης απόλαυσης οδηγεί στην αναζήτηση της απελευθέρωσης  σεροτονίνης από το Γαστρεντερικό Νευρικό Σύστημα 

( με άλλα λόγια ΚΟΒΩ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΡΙΧΝΩ ΣΤΟ ΦΑΙ)  είναι συνηθισμένο φαινόμενο

  Η ναλαξόνη και ναλτρεξόνη (ανταγωνιστές των οπιοειδών)

Ανταγωνιστές ,συνδέονται με υψηλή χημική συγγένεια στους υποδοχείς των οπιοειδών, αλλά δεν ενεργοποιούν την αντίδραση που προκαλείται από τη σύνδεση αγωνιστών στους ίδιους υποδοχείς.

Τυπικοί ανταγωνιστές οπιοειδών είναι οι ουσίες ναλοξόνη και ναλτρεξόνη, 

που έχουν παρόμοια μεταξύ τους δράση. 

 Οι ουσίες αυτές εκτοπίζουν ταχύτατα οπιοειδή ήδη προσδεδεμένα στους υποδοχείς και χορηγούνται σε περιστατικά δηλητηριάσεων από οπιοειδή, 'Οταν χορηγούνται σε μη εξαρτημένα άτομα δεν προκαλούν σημαντική δράση, ενώ όταν χορηγούνται σε εξαρτημένα από οπιοειδή άτομα, αναστέλλουν τη δράση των αγωνιστών και προκαλούν εκδήλωση συνδρόμου αποστέρησης 

έτσι ώστε η χρήση ηρωίνης/οπιοειδών να μην σας επηρεάζει πλέον.

Μεικτή δράση 

Αγωνιστή  και Ανταγωνιστή

Διεγείρουν κάποιους υποδοχείς αλλά αποκλείουν κάποιους άλλους

Διαιθυλαμίδιο του λυσεργικού οξέος (LSD)

   σεροτονίνη

 εξάγεται από το μύκητα ερυσίβη (Claviceps purpurea) που αναπτύσσεται συνήθως στη σίκαλη αλλά παρασκευάζεται και συνθετικά σαν παράγωγο του λυσεργικού οξέος θεωρείται η πιο ισχυρή από τις γνωστές παραισθησιογόνες ουσίες.

Εμφανίζει επίσης ομοιότητες με άλλες ουσίες, όπως η ψιλοκυβίνη, με δυνατότητα δέσμευσης της δράσης της σεροτονίνης.

Το LSD δρα ως αγωνιστής ορισμένων υποδοχέων (5ΗΤ-2Α και 5ΗΤ-2C) του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη (5-υδροξυ-θρυπταμίνη, 5ΗΤ). Ωστόσο, άλλοτε "μπλοκάρει" τους υποδοχείς και άλλοτε τους "διεγείρει" και για τον λόγο αυτό η δράση του είναι σε σημαντικό βαθμό απρόβλεπτη.

 Η  συσχέτιση της αγωνιστικής δράσης ως προς τους υποδοχείς 5ΗΤ-2 με το παραισθησιογόνο αποτέλεσμα έχει διαπιστωθεί και με άλλες παραισθησιογόνες ουσίες 

Όμως η δράση του στην σεροτονίνη αλλά και στην ντοπαμίνη δεν εξηγούν τις παραισθησιογόνες ιδιότητές του

Το LSD δρα σε ορισμένες περιοχές του εγκεφαλικού φλοιού (cerebral cortex) που εμπλέκονται στη ρύθμιση της διάθεσης, στον συντονισμό, στην αντίληψη και στην ερμηνεία των προσλαμβανόμενων ερεθισμάτων από τα αισθητήρια όργανα. Επίσης, το LSD δρα σε μια ειδική περιοχή του εγκεφάλου, τον υπομέλανα τόπο(locus caerulus), όπου οι απλοί νευρώνες διακλαδίζονται προς διαφορετικά κέντρα αισθήσεων. Η περιοχή αυτή αποτελεί το κέντρο εγρήγορσης και είναι υπεύθυνη για την άμεση απόκριση σε ένα απρόσμενο ερέθισμα.

από  (Η χημική ένωση του μήνα)

Η ιδιόμορφη δράση των οπιοειδών και κανναβινοειδών

Τα Οπιοειδή  που είναι  φυσικά αλκαλοειδή του οπίου -μορφίνη,κωδεΐνη και ανάλογα και συνθετικά παράγωγα, (όπως μεπεριδίνη, φαιντανύλη είναι ουσίες με αγωνιστική δράση   προς στα φυσικά οπιοειδή του εγκεφάλου ( εγκεφαλίνες, ενδορφίνες ) 

Τα κανναβινοειδή (χασίς , μαριχουάνα)  είναι ουσίες με αγωνιστική δράση προς στα τα φυσικά κανναβινοειδή  του εγκεφάλου αντίστοιχα (ανανταμίδιο, η αραχιδογλυκερόλη ο νολαδιναιθέρας η Ναραχιδονυλντοπαμίνη και η βιροδαμίνη) . 

Τα Οπιοειδή

Συνδέονται και ενεργοποιούν υποδοχείς  4 οικογένειες υποδοχέων ενδογενών οπιοειδών  ( εγκεφαλίνες, οι β-ενδορφίνες) τους  μ, κ, σ και δ. 

Οι υποδοχείς οπιοειδών βρίσκονται πάνω στις μεμβράνες ορισμένων κυττάρων του ΚΝΣ -φλοιός, θάλαμος, υποθάλαμος.αμυγδαλή, ιππόκαμπος, πυρήνας, γέφυρα, αλλά και στο εγκεφαλικό στέλεχος που ελέγχει πρωταρχικές λειτουργίες. (Δίνονται φάρμακα με βάση τα οπιοειδή σαν αντιβηχικά) . Ακόμα υποδοχείς οπιοειδών βρίσκονται σε νευρικές απολήξεις στην περιφέρεια και σε κύτταρα του γαστρεντερικού σωλήνα. 

Οι αναλγητικές ιδιότητες των οπιοειδών οφείλονται κυρίως στη σύνδεσή τους με τους υποδοχείς μ (υποδοχείς "μορφίνης"), ενώ συμβάλλουν επίσης και οι υποδοχείς κ (υποδοχείς "κυκλαζοκίνης"). 

Μια σύνηθης δράση τους είναι ότι αποκλείουν τον δίαυλο του ασβεστίου (το ασβέστιο είναι αυτό που επιδρά στα κυστίδια του προσυναπτικού νευρώνα και  ελευθερώνει διαβιβαστές). Με συνέπεια να αποκλείεται η δράση κάποιων νευροδιαβιβαστών που μπορεί να είναι η νοραδρεναλίνη, η ακετυλχολίνη, η ουσία Ρ.        Η ΔΡΑΣΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ ΑΝΑΣΤΕΛΛΕΤΑΙ

Γενικότερα με την λήψη οπιούχων, εμφανίζεται ανοχή, μετά τη χορήγηση επαναλαμβανόμενων δόσεων. Η ανοχή αυτή οφείλεται, τουλάχιστον εν μέρει, σε αλλαγή της έκφρασης και της λειτουργίας των μ υποδοχέων.

Τα κανναβινοειδή 

Η μορφίνη 

από τα πιο γνωστά οπιοειδή είναι η μορφίνη 

Η μορφίνη (morphine) είναι ένα οπιοειδές αναλγητικό και ασκεί δοσο-εξαρτώμενη αναλγητική δράση. Μπορεί να επηρεάσει την ψυχοκινητική συμπεριφορά και να προκαλέσει, ανάλογα με τη δόση και την κατάσταση του ασθενούς, καταπραϋντική δράση ή διέγερση. Επίσης μειώνει τον τόνο και τον περισταλτισμό των επιμήκων λείων μυϊκών ινών και αυξάνει τον τόνο των κυκλοτερών ινών, προκαλώντας επομένως σπασμό των σφιγκτήρων.

Η δράση της μορφίνης στο νευρικό σύστημα είναι αντίστοιχη της κάνναβης -εδώ για τα ενδοκαοπιοειδή. Αγωνιστής , συνδέεται και ενεργοποιεί υποδοχείς  ενδογενών οπιοειδών  ( εγκεφαλίνες, οι β-ενδορφίνες) με αποτέλεσμα να ενισχύει τη δράση τους. Τα ενδογενή οπιοειδή δρουν είτε στους προσυναπτικούς νευρώνες  κατασταλτικά,  δηλαδή καταφέρνουν διαμέσου μιας διαδικασίας G πρωτείνης, να αποκλείσουν τον δίαυλο του ασβεστίου. Με συνέπεια να αποκλείεται η δράση στα κυστίδια του προσυναπτικού νευρώνα. Οι νευροδιαβιβαστές μπορεί να είναι η νοραδρεναλίνη, η ακετυλχολίνη, η ουσία Ρ κ.α.

Η ηρωίνη

Από τα πιο επικίνδυνα εθιστικά με μεγάλο αριθμό χρηστών στις  τελευταίες δεκαετίες δεκαετιών  η ηρωίνη

Κατά τη διάρκεια του 1898, επιστήμονες χρησιμοποίησαν το όπιο για να δημιουργήσουν ένα δυνατότερο παράγωγο, την ηρωίνη

η επίδρασή της έχει περίπου τη μισή διάρκεια από εκείνη της μορφίνης και θεωρείται περισσότερο τοξική από αυτήν.

Τους υποδοχείς οπιοειδών συναντάμε σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου όπως φλοιός, θάλαμος, υποθάλαμος, αμυγδαλή, ιππόκαμπος, πυρήνας, γέφυρα, αλλά και στο εγκεφαλικό στέλεχος που ελέγχει πρωταρχικές λειτουργίες. (Δίνονται φάρμακα οπιοειδή σαν αντιβηχικά)

Νευροτοξίνες (το λάθος μύνημα)

Είναι ουσίες που επηρεάζουν αρνητικά την λειτουργα των ώριμων αλλά και των αναπτυσσόμενων νευρικών κυττάρων

Λανθασμένη διαχείριση των  νευροδιαβιβαστών 

Δρουν κατά εξειδικευμένο τρόπο στους νευρώνες (νευρικά κύτταρα) αντιδρώντας με τις πρωτεΐνες (βανιλλινικούς υποδοχείς) των μεμβρανών τους και επηρεάζοντας τη λειτουργία των διαύλων ιόντων (ion channels). Αποτέλεσμα είναι οι νευρώνες να δημιουργούν και να μεταδίδουν μέσω του νευρικού σσυστήματος "λανθασμένα σήματα" προς τον εγκέφαλο . 

Ένα παράδειμα είναι η καψαικίνη μια καυτερή ουσία στις κόκκινες πιπεριές, στέλνει το μύνημα του πόνου χωρίς να υπάρχει βλάβη στους ιστούς όπως συμβαίνει συνήθως 

προκαλεί ερεθισμό αισθητηρίων νευρώνων του πόνου, των τρίδυμων κυττάρων (trigeminal cells). Οι νευρώνες αυτοί απελευθερώνουν την ουσία P, ένα νευροπεπτίδιο - "χημικό αγγελιοφόρο", που πληροφορεί τον εγκέφαλο για την ύπαρξη πόνου ή ερεθισμού του δέρματος. Χωρίς να συμβαίνει πραγματικά κάτι τέτοιο. Ο οργανισμός ελευθερώνει ενδορφίνες για να αντιμετωπιστεί ο υποτιθέμενος πόνος (πολλοί άνθρωποι απολαμβάνουν το καυτερό φαγητό!)  Χαρακτηριστική δράση της καψαϊκίνης είναι το άνοιγμα ιοντικών διαύλων που επιτρέπουν στα ιόντα ασβεστίου να εισέλθουν στους νευρώνες

Παρατεταμένη χρήση καψαικίνης, αναστέλλει την φυσιολογική παραγωγή της ουσίας P (νευροδιαβιβαστής του πόνου) 

Μετά τη θεραπεία η ικανότητα των κυττάρων να παράγουν την ουσία P επανέρχεται

Νευροτοξίνες όμως φυτικής προέλευσης, μπορεί να συναντήσουμε και αλλού 

Τα φυτά που περιέχουν την επικίνδυνη νευροτοξίνη στριχνίνη

μια άλλη περίπτωση νευροτοξίνης

 ζωικής προέλευσης είναι το δηλητήριο της αράχνης μαύρη χήρα λατροτοξίνη

Επηρεάζει τους διαύλους ασβεστίου στον προσυναπτικό νευρώνα 

 Η εισροή ασβεστίου μέσα στο κυταρόπλασμα, έχει σαν αποτέλεσμα, να διαλύονται οι μεμβράνες των κυστιδίων και να απελευθερώνονται  νευροδιαβιβαστές (μεταξύ των οποιων η ακετυλοχολίνη) χωρίς να υπάρχει πραγματικός λόγος.

Έχουν περιγραφεί: πέντε εντομοκτόνες λατροτοξίνες, που ονομάζονται α, β, γ, δ και ε-latroinsectotoxins, ένα σπονδυλωτό-ειδική νευροτοξίνη,άλφα-latrotoxin ., και μία τοξίνη που από μαλακόστρακα, α-latrocrustatoxin ^[1]

Νευροτοξίνες περιέχει επίσης  και το δηλητήριο του σκορπιού που δρουν και αυτές στα κανάλια ιόντων Καλίου και Νατρίου,  που μπορούν να οδηγήσουν σε μια μη φυσιολογική απελευθέρωση των νευροδιαβιβαστών.  Οι τοξίνες του σκορπιού έχουν τη δυνατότητα να δρουν απευθείας στο κεντρικό νευρικό σύστημα προώθησης της συμπεριφοράς, και προκαλούν ηλεκτρογραφικές και ιστολογικές τροποποιήσεις. 

Αλλά νευροτοξίνες ισχυρότερες από την μορφίνη υπάρχουν και σε δηλητήρια φιδιών όπως η μαύρη φονική μάμπα που με αυτό παραλύει και σκοτώνει μικρά θηράματα

Άλλες χημικές ουσίες που λειτουργούν σαν νευροτοξίνες

έξι επιπλέον αναπτυξιακές νευροτοξικές ουσίες έχουν επίσης τώρα έχουν εντοπιστεί: μαγγάνιο, φθόριο, chlorpyrifos, dichlorodiphenyltrichloroethane, τετραχλωροαιθυλένιο, και τους πολυβρωμιωμένους διφαινυλαιθέρες. - Επίσης άλλες έξη  ανναπτυξιακές τοξικές ουσίες  ο μόλυβδος, ο μεθυλυδράργυρος, πολυχλωριωμένα διφαινύλια, το αρσενικό και το τολουόλιο.

Η τοξικότητα σε αρκετά από αυτά συνδέεται με καταστροφή ορισμένων νευρικών απολήξεων αισθητικών γαγγλίων γιατί σε αυτά ο εγκεφαλονωτιαίος φραγμός που πρωστατεύει το Νευρικό Σύστημα από ακατάλληλες ουσίες είναι ανεπαρκής

Το ακρυλαμίδιο προκαλεί αισθητικές διαταραχές στα πόδια και στα χέρια

Η έκθεση σε αρσενικό 12-14 μέρες μετά με παραισθησίες, με πόνους στα κάτω άκρα, εφίδρωση

Ο διθειάνθρακας με διαταραχές στην διάθεση, απώλεια μνήμης αυπνία και εφιάλτες

Ο μόλυβδος με αδυναμία στους μυες και καταστροφή περιφεριακών νευρώνων

Ο ανόργανος υδράργυρος με περιφεριακή νευροπάθεια

Το βρωμιούχο μεθύλιο ψευδαισθήσεις άγχος παράνοια και ευφορία

Οι οργανοφωσφωρικοί εστέρες δεσμεύονται από τους υποδοχείς της ακετυλοχολίνης

Το οξείδιο του αζώτου προκαλεί ευφορία

Το Θάλλιο προσβάλει τα κρανιακά νεύρα, το Αυτόνομα Νευρικό σύστημα, τα νωτιαία γάγγλια

Γενικότερα αναφερόμαστε για

 Κάθε ξένη ουσία που εισάγεται στον οργανισμό μας χωρίς να  είναι τροφή  και που επηρρεάζει το νευρικό μας σύστημα. 

Αν αυτό γίνεται συστηματικά, ο οργανισμός  μετατρέπει τις ρυθμίσεις και τις ισορροπίες του,  ώστε να συμπεριλάβει και τις ουσίες αυτές στην λειτουργία του . Η χρόνια χρήση των ξένων προς τον οργανισμό ουσιών (αλκοόλ, ναρκωτικών ευφορικών, καπνού κ.α.) που περνούν στο νευρικό σύστημα , υποκαθιστούν τις φυσικές ουσίες  που παράγει μέσα σε αυτό, και αλλοιώνουν την φυσιολογία του οργανισμού και τις φυσικές διεργασίες  του. Τελικά συνήθως έχουμε υποβαθμιση ολόκληρου του οργανισμού 

Δήμητρα Σπανού

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Designer drugs (Η κατάρα συνεχίζεται)

Όταν οι ουσίες γίνονται παράνομες οι  φαρμακευτικές  εταιρίες φροντίζουν να δώσουν την επόμενη γενιά ουσιών για να κερδίσουν βέβαια πειραματιστούν σε εκατομύρια ανθρώπους πριν τις κυρήξουν κι αυτές με την σειρά τους παράνομες και επικίνδυνες.

 Όπως όλα στο ξεκίνημα της  νέα εποχής  που είναι  κατά παραγγελία και ελεγχόμενο (και παλιά όμως τα ίδια έλεγαν!)