Το Ανθρώπινο Νευρικό Σύστημα. Μέρος Τρίτο: Τα νευρικά σήματα διαφέρουν στον τρόπο διάδοσης (ηλεκτρικός ή χημικός), την περιοχή του Νευρικού Συστήματος που διανύουν ΚΝΣ, ΠΝΣ, Εντερικό ΝΣ , και τις χημικές ουσίες που συμμετέχουν (νευροδιαβιβαστές).

 

 

Ποιες είναι οι περιοχές του Νευρικού Συστήματος . 

 

Είναι γνωστό ότι το Νευρικό Σύστημα διακρίνεται σε Περιφεριακό Νευρικό Σύστημα (ΠΝΣ) που είναι οι νευρώνες και τα νευραγλοια στο σώμα  και  Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) που περιλαμβάνει τον εγκέφαλο και τον Νωτιαίο Μυελό. Υπάρχει ακόμα και το Εντερικό Νευρικό Σύστημα που έρχεται σε μας κληρονομιά από τους αρχέγονους οργανισμούς και θα αναφερθούμε αργότερα. 

 

 ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 

 θα συναντήσουμε 

 

Τους αισθητήριους και σωματικούς νευρώνες 

Οι αισθητικοί, είναι υπεύθυνοι για συνειδητή μας επίγνωση του εξωτερικού περιβάλλοντος  και είναι εξειδικευμένοι σε συγκεκριμένη κατηγορία ενέργειας (φως, ήχος, πίεση κ.α.) και μεταφέρουν μυνήματα προς το κέντρο (εγκέφαλος νωτιαίος)

ΟΙ σωματικοί που είναι 

(12 νευρώνες που καταλήγουν στο κρανίο (κρανιακά) με αισθητική, σωματική και μικτή δράση

και 31 στην σπονδυλική στήλη (νωτιαία) με μικτή δράση.

Είναι υπεύθυνοι για όλη μας την κινητική δραστηριότητα και μεταφέρουν μυνήματα από τον εγκέφαλο προς τους μυς

Ενδιάμεσα συναντάμε και τους ενδιάμεσους νευρώνες που είναι υπεύθυνοι για την επεξεργασία των μυνημάτων. Μεταφέρουν την νευρική ώση από τον αισθητικό στον σωματικό νευρώνα και στον εγκέφαλο.

Στις περιοχές αυτές η μεταβίβαση του σήματος γίνεται από διαύλους ιόντων και επικρατει και  η μεταβίβαση   μέσω δεύτερου αγγελιοφόρου

 

ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

που ελέγχει ακούσιες λειτουργίες (όργανα, αδένες) αποτελείται από μια σειρά γαγγλίων που είναι συναθροίσεις νεύρων με νευρικές ίνες. Νεύρα που καταφθάνουν και νεύρα που αποχωρούν από τους κόμβους αυτούς ( που ονομάζουμε γάγγλια).

Τα γάγγλια, που υπήρχαν στους στους αρχέγονους οργανισμούς  πριν ορισμένα από αυτά,εξελιχθούν και δώσουν  εγκέφαλο, εξακολουθούν να παίζουν σημαντικό ρόλο σε βασικές λειτουργίες του οργανισμού όπως και τότε . Είναι συνήθως κοντά σε όργανα και παίρνουν ζωτικές ενστικτώδεις αποφάσεις για την λειτουργία τους. Περιστασιακά μόνο συνδέοται με κέντρα Ελέγχου του εγκεφάλου που βρίσκονται στον υποθάλαμο και τον προμήκη μυελό.

Ελέγχουν την παραγωγή και έκκεριση των ορμονών μέσω των οποίων ρυθμίζονται οι λειτουργίες των ζωτικών οργάνων που παράγονται σε διάφορούς αδένες . Οι αδένες αυτοί ελέγχονται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα και τους νευροδιαβιβαστές του.

Το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα διεγείρει ή αναστέλει την παραγωγή αυτών των ορμονών

 Στους νευρώνες του αυτόνομου νευρικού συστήματος διακρίνουμε δυο κατηγορίες, τους συμπαθητικούς και τους παρασυμπαθητικούς

Οι συμπαθητικοί νευρώνες  θέτουν τον οργανισμό σε ετοιμότητα αν γίνουν αντιληπτές αλλαγές που απειλούν την ομαλή του λειτουργία (ομοιόσταση)

Διαστολή ίριδας στο μάτι, διαστολή των βρόγχων για μεγαλύτερη παροχή οξυγόνου, έκκριση ορμονών έντασης όπως αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη,

στα επινεφρίδια, έκκεριση μιας ουσίας των νεφρών της ρεννίνη   που αυξάνει την αρτηριακή πίεση, σύσπαση του σφιγκτήρα στην ουροδόχο κύστη,  εκσπερμάτωση στους άνδρες και χαλάρωση της μήτρας στις γυναίκες, παχύρευστη έκκριση στους σιελογόνους αδένες , σύσπαση στα αγγεία, ταχυκαρδία

Στις συστάδες των νευρώνων που φτάνουν στα γάγγλια ο νευροδιαβιβαστής είναι η ακετυλοχολίνη. Σε αυτές όμως που αποχωρούν από τα γάγγλια και προχωρούν στα όργανα για εκτέλεση εντολών ο νευροδιαβιβαστής είναι η νοραδρεναλίνη ή νορεπινεφρίνη

Οι παρασυμπαθητικοί νευρώνες φροντίζουν ο οργανισμός να λειτουργεί ώστε να μην έχει άσκοπες απώλειες ενέργειας ή να αποκαταστήσει τις εφεδρείες του και ελέγχουν κυρίως τα σπλάχνα

όταν λειτουργεί το παρασυμπαθητικό έχουμε συστολή στην ίριδα του ματιού, συστολή στους βρόγχους, συσπαση στη ουροδόχο κύστη, στήση στους άνδρες, άφθονη έκκριση σιέλου, βραδυκαρδία στην καρδιά, διαστολή των αγγείων, αύξηση κινητικότητας εντέρων.

Οι νευρώνες σχηματίζουν νευρικές ίνες που κινούνται μαζύ με τις ίνες του ζωικού συστήματος προς τα σπλάχνα.  Το παρασυμπαθητικό σύστημα είναι πιο περιορισμένο από το συμπαθητικό, και ο νευροδιαβιβαστής του είναι αποκλειστικά η ακετυλοχολίνη και στους νευρώνες που φτάνουν στα γάγγλία αλλά και σε αυτούς που αποχωρούν προς τα σπλάχνα.

Ο νωτιαίος μυελός είναι μια  λεπτή, σχεδόν κυλινδρική στήλη νευρικού ιστού, εκφύονται 31 ζεύγη νωτιαίων νεύρων

•  

Ποιοι είναι και που δρουν οι Νευροδιαβιβαστές

Κατηγορίες νευροδιαβιβαστών

Βιολογικά ενεργές (βιογενείς) αμίνες

Ακετυλοχολίνη 

μουσκαρινικοί και  νικοτινικoί Υποδοχείς  Ν₁

 

Υποδοχείς ακετυλοχολίνης βρίσκονται στο Περιφεριακό Νευρικό Σύστημα.

α.  Στο αυτόνομο (συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό) 'εχουμε τους νικοτινικούς Ν₁  που ευρίσκονται στα γάγγλια,

 β.στις απολήξεις των μεταγαγγλιακών παρασυμπαθητικών ινών έχουμε τους μουσκαρινικούς, και

 γ. στις απολήξεις των κινητικών νεύρων  οι Νικοτινικοί Ν₂ και από ορισμένες μεταγαγγλιακές απολήξεις που νευρώνουν ιδρωτοποιούς αδένες και αγγεία σκελετικών μυών. Ο οργανισμός δουλεύει συντηρητικά και αποκαθιστά τυχόν απώλειες.  Γενικά...

ΠΑΩ ΑΡΓΑ ΓΙΑΤΙ ΒΙΑΖΟΜΑΙ

  

Κατεχολαμίνες 

(αδρεναλίνη  ή επινεφρίνη , νοραδρεναλίνη ή νορεπινεφρίνη και ντοπαμίνη

Προέρχονται από τα αμινοξέα φαινυλαλανίνη και τυροσίνη

 

Νοραδρεναλίνη  

υποδοχείς α1 και α2

Την βρίσκουμαι στους νοραδρενεργικούς  νευρώνες   και συγκεκριμέναστο Περιφεριακό Νευρικό Σύστημα, σε μεταγαγγλιακούς του αυτόνομου συμπαθητικό στον εγκεφαλο στην γέφυρα του εγκεφαλικού στελέχους το σώμα του κυττάρου, ενώ οι νευροάξονες εντοπίζονται σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Ενεργοποιεί εφεδρίες. Αμβλύνει το αίσθημα του πόνου, μεταφέρει το αίμα από τα αγγεία στην καρδιά και γενικά προετοιμάζει τον οργανισμό για

 ΜΑΧΗ ή ΦΥΓΗ

 

Αδρεναλίνη

Αν και είναι ορμόνη των επινεφριδίων ορισμένοι νευρώνες του εγκεφάλου παράγουν αδρεναλίνη σαν νευροδιαβιβαστή

Ντοπαμίνη

Υποδοχείς Ντοπαμίνης:

Νευροδιαβιβαστής που συντελεί στην επικοινωνία των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου μεταξύ τους. Περισσότεροι υποδοχείς στα βασικά γάγγλια του εγκεφάλου (υποδοχείς D2)

Διεγείρει όλους τους ντοπαμινεργικούς υποδοχείς, και ενεργοποιεί το άμεσο μονοπάτι, ώστε συντελεί στην σύνδεση δράσεων με κοινό στόχο 

Αρκετές δραστικές ουσίες όπως η κοκαΐνη που εμποδίζει την επαναπρόσληψη της ντοπαμίνης και η μεθαμφεταμίνη δρουν στους ίδιους υποδοχείς με τη ντοπαμίνη. 

 Η διαρκής αίσθηση της δύναμης και των βελτιωμένων ικανοτήτων που δίνει η κοκκαίνη δημιουργεί χαρακτήρες αδίστακτους και ραδιούργους

 Η ντοπαμίνη ενεργοποιείται σε στιγμές απόλαυσης και καλής διάθεσης γιατί η βασική χημική δομή της είναι η σεροτονίνη ( που δίνει καλή διάθεση)

ΜΕΓΑΛΗ ΕΙΝΑΙ Η ΔΥΝΑΜΗ ΠΟΥ ΔΙΝΕΙ Η ΧΑΡΑ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ (Ι ΤΣΙΚΓΚ)

 

ομάδες HT Υποδοχέων 

έμμεση και άμεση διαβίβαση

Σεροτονίνης

 Ανήκει στις  Ινδολαμίνες   

Ποσότητες σεροτονίνης ανευρίσκονται στο ανώτερο εγκεφαλικό στέλεχος και ιδιαίτερα στη γέφυρα και τον προμήκη μυελό. Είναι ο νευροδιαβιβαστής που διεγείρει νευρικά κυκλώματα που συνδέονται με ηρεμία και ευτυχία

Φάρμακα που επηρρεάζουν την σεροτονίνη είναι 

το LSD που προκαλεί παραισθήσεις το Ecstasy που καταστρέφει τις λεπτές απολήξεις των νευρώνων και το  SSRIs που εμποδίζει την επαναπρόσληψη (όπως η κοκκαίνη για την ντοπαμίνη)

Η σεροτονίνη συνδέεται  όχι μόνο με την υπερδιέγερση (ντοπαμίνη) αλλά και μετά από έντονο πόνο (Ωστε να ανακουφιστούμε)

Αν για κάποιους λόγους ( φάρμακα, απίσχνινση κ.α.) η σεροτονίνη που παράγεται δεν επαρκεί ο άνθρωπος εμφανίζει προβλήματα νευρικότητας και αίσθημα ανικανοποίητου χωρίς να μπορεί να εξηγηθεί η συνπεριφορά του (μια από τις περίπτωσεις που έχουν καταγραφεί είναι το σύνδρομο Snow white' s step mother's syndrome 

Η ΓΑΛΗΝΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ

 

μελατονίνη (ορμόνη)

αν και είναι ορμόνη αναφέρεται γιατί είναι πολύ σημαντική 

Παράγεται στην επίφυση του εγκεφάλου 'οπου παράγεται  και η σεροτονίνη αλλά κατά την διάρκεια της νύκτας όταν η παραγωγή σεροτονίνης σταματά . Περισσότερο δρα σαν ορμόνη . Βοηθά για έναν καλό ύπνο και συνδέεται με την μακροβιότητα την σεξουαλικότητα και την ηρεμία και την ανάπτυξη

Ο ΥΠΝΟΣ ΘΡΕΦΕΙ ΤΑ ΜΩΡΑ

 

Υποδοχείς ισταμίνης

Διεγείρει τα κύτταρα του εγκεφάλου και καταγράφεται σαν ρυθμιστής του ΚΝΣ. Λειτουργεί και σαν ορμόνη , επομένως ενεργοποιεί δεύτερους αγγελιοφόρους. Ανάλογα με την περιοχή του νευρώνα που συνδέεται (υποδοχέα) μπορεί να έχει ανασταλτική δράση για την απελευθέρωση ορισμένων ορισμένων διαβιβαστών του εγκεφάλου (ντοπαμίνη, ακετυλοχιλίνης, σεροτονίνης) Στον υποθάλαμο συμμετέχει στην δημιουργία ορμονών στους αδένες.

Στο Εντερικό Νευτρικό Σύστημα ρυθμίζει την πρόσληψη τροφής και νερού και λειτουργίες όπως ο μεταβολισμός της γλυκόζης και των λιπιδίων

Η ΚΑΡΔΙΑ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΕΡΝΑΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑΧΙ

 

αμινοξέα

Υποδοχείς γλουταμινικό οξέος 

Νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου, σημαντικός για την μάθηση και την μνήμη Συνδέεται με υποδοχείς  NMDA , AMPA  και mGLUR.

Οι NMDA είναι τα μόρια πλαστικότητας των συνδέσεων και γίνονται αλλαγές στη συνδεσμολογία των νευρώνων και δημιουργούνται  νέες συνάψεις στους νευρώνες, Τα μόρια AMPA εμφανίζουν μια ταχύτατη εκπόλωση και επαναφορά στο δυναμικό ισορροπίας και αυτό δείχνει πως ανταλλάσσονται γρήγορα πληροφορίες μεταξύ των νευρώνων (αντίληψη)

ΟΣΟ ΖΟΥΝ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ

 

 

 

Υποδοχείς ασπαραγινικού οξέος

από τα 22 αμινοξέα παράγεται στον οργανισμό (μη απαραίτητο)

Διεγείρει τους δέκτες NMDA (που,  μαζύ με τους δείκτες AMPA θεωρούνται τα μόρια της μάθησης και της μνήμης).  Δεν είναι τόσο ισχυρός νευροδιαβιβαστής και απαιτείται η δράση κι ενός άλλου διαβιβαστή της γλυκίνης ή D σερίνης (συναγωνιστές) για αποτελεσματικό άνοιγμα των υποδοχέων ιόντων  Mg2+, Ca2+ και Na.+. Κίνηση ιόντων μαγνησίου παρατηρείται όταν οι νευρώνες αλλάζουν συνδεσμολογία (πλαστικότητα) Συνδέονται με την μάθηση και την μνήμη.

ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΓΑ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙΣ ΓΝΩΜΗ

 

 

 

νευροπεπτίδια

Τα φυσικά οπιοειδή του εγκεφάλου

φυσικά οπιοειδή πεπτίδια όπως οι ενδορφίνες, οι εγκεφαλίνες και η δυνορφίνη είναι

μικρές πρωτεΐνες οι οποίες παράγονται από τους νευρώνες και απελευθερώνονται παράλληλα με τους κλασικούς νευροδιαβιβαστές.

Βρίσκονται στην μεμβράνη των νευρικών κυττάρων και είναι συνδεδεμένοι με ενδοκυτταρικό σύστημα G πρωτεϊνων . Κυριότεροι τύποι των υποδοχέων των οπιοειδών, οι μ, οι δ και οι κ, 

 υποδοχείς των οπιοειδών 

Ως οπιοειδή ορίζουμε τα μόρια τα οποία ανταγωνίζονται τα φυσικά σηματοδοτικά μόρια που υπάρχουν φυσιολογικά στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στο γαστρεντερικό σωλήνα, μεταβάλλοντας την αναμενόμενη κυτταρική απάντηση.

Συνήθως εμποδίζουν την δράση άλλων νευροδιαβιβαστών  και μπλοκάρουν την μεταφορά σήματος σε ορισμένα νευρωνικά δίκτυα

 

Τα νευροπεπτίδια δρουν σε δυο σημεία:

 1. στα  προσυναπτικά τελικά τμήματα των νεύρων ,  όπου σταματούν την έκκλυση νευροδιαβιβαστή από τον προσυναπτικό νευρώνα. 

(Να θυηθούμε ότι την δράση αυτή έχει και η μορφίνη που αναστέλει νευροδιαβιβαστές όπως η νοραδρεναλίνη, η ακετυλχολίνη, η ουσία Ρ κα.)

2. Αν όμως αυτό δεν λειτουργήσει τότε παρεμβαίνουν οι υποδοχείς των  μετασυναπτικών νευρώνων 

ενδορφίνες

 

β-ενδορφίνη ,γ-ενδορφίνη δ-ενδορφίνη

Μικρές πρωτείνες, φυσικά οποιοειδή που παράγονται στον εγκέφαλο , ελευθερώνονται παράλληλα με τους κλασσικούς διαβιβαστές, και βοηθούν στην αντιμετώπιση του πόνου. Ο πόνος που έχει τα δικά του νευρωνικά κυκλωματα, και επηρρεάζεται από άλλες νευρωνικές διεγέρσεις που μπορεί να συμβαίνουν παράλληλα. (μετριάζεται ή επιτείνεται). Επίσης υπάρχουν στον εγκέφαλο νευρικές οδοί με υποδοχείς οποιούχων, που έγιναν γνωστές για τα αποτελέσματα τους με την λήψη ναρκωτικών ουσιών. Τελευταία αποκαλυφθηκε ο πραγματικός ρόλος των υποδοχέων αυτών. Είναι μια ομάδα  νευροδιαβιβαστών που ονομάζονται ενδορφίνες οι υποδοχείς τους είναι οι υποδοχείς οποιοειδών που  βρίσκονται στο ΚΝΣ και στον γαστρεντερικό σωλήνα. Η δράσεις τους είναι αναλγητικές με μειωμένη αντίληψη του πόνου, μειωμένη αντίδραση στον πόνο, καθώς στην αυξημένη ανοχή στον πόνο.

Οι ενδορφίνες συνδέονται με τους μ-υποδοχείς οποιοειδών των μετασυναπτικών νευρώνων . 

ΚΑΝΩ ΤΟΝ ΠΟΝΟ ΜΟΥ ΧΑΡΑ

 

οι εγκεφαλίνες

Πενταπεπτίδιο που παράγεται στον εγκέφαλο συνδέεται με υποδοχείς οποιοειδών και προκαλεί αναλγησία γιατί αυξάνει την ουδό (κατώφλι του πόνου)

δυνορφίνη

Ένα ισχυρό οπιοειδές με δεκατρία πεπτίδια που το συναντάμε στον εγκέφαλο και στον δωδεκαδάκτυλο. 

 

Η ουσία P

 

ενδεκαπεπτίδιο που σχετίζεται με τον πόνο. 

Γίνονται προσπάθειες εντοπισμού και προσδιορισμού του. Ελευθερώνεται από τις ελεύθερες νευρικές απολήξεις νευροδιαβιβαστών, που διακλαδίζονται σε ολόκληρο το σώμα, (εγκέφαλος στον ιππόκαμπο, γαστρεντερικό, και περιφεριακό  στους αισθητήριους που καταλήγουν στον νωτιαίο) κατά την διάρκεια του πόνου και του στρες. Οι απολήξεις αυτές ενεργοποιούντες από πολλά ερεθίσματα, που προκαλούν βλάβες στούς ιστούς (ηλεκτρικά, μηχανικά, χημικά, θερμικά κ.α.) αλλά και από ψυχολογικά ερεθίσματα

Η απελευθέρωσή του αναστέλλεται από τα οποιοειδή πεπτίδια

Σήμερα γνωρίζουμε ότι, μαζί με τη βλάβη των ιστών, απελευθερώνονται ορισμένες ουσίες (κινίνες) που αποτελούν τους ενεργοποιητικούς παράγοντες για τις νευρικές απολήξεις του πόνου και συνδέονται με την ουσία P.

ΚΑΤΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΠΟΝΩ

 

Νευροπεπτίδιο Τυροσίνη  (NPY)

36αμινοξέων πεπτίδιο νευροδιαβιβαστής στον εγκέφαλο, (υποθάλαμος) και σχετίζεται με την μείωση του άγχους και του στρες, την πρόσληψη τροφής και την μείωση της αίσθησης του πόνου.

και στο αυτόνομο συμπαθητικό νευρικό σύστημα, που προκαλεί αγγειοσυστολή και αύξηση του λιπώδους ιστού

 

Τα ενδογενή κανναβινοειδή

Από τα ενδογενή κανναβινοειδή έχουν προσδιοριστεί έως τώρα πέντε ενδογενή λιποδιαλυτά μόρια

Δεν αποθηκεύονται σε κυστίδια αλλά παράγονται αυθόρμητα από τις μεμβράνες των νευρώνων από ουσίες των μεμβρανών όπως τριγλυκερίδια. Προσδένονται στους υποδοχείς καναβινοειδών χωρίς να έχει προσδιοριστεί ο ακριβής ρόλος τους. Πιστεύεται όμως ότι τα ενδοκαναβινοειδή του οργανισμού, (όπως ανανταμίδιο, η αραχιδογλυκερόλη ο νολαδιναιθέρας η Ναραχιδονυλντοπαμίνη και η βιροδαμίνη

που προσδένονται σε προσυναπτικούς νευρώνες σε θέσεις GABA υποδοχέων και εμποδίζουν την εισροή ασβεστίου στον νευρώνα. (Το ασβέστιο είναι απαραίτητο για να διαλυθούν τα κυστίδια στον προσυναπτικό και να απελευθερωθεί ο νευροδιαβιβαστής μέσα) . Έτσι αναστέλλεται η απελευθέρωση του GABA που έχει ανασταλτικές ιδιότητες

Δεν αποθηκεύονται σε κυστίδια αλλά συντίθενται από τους νευρώνες σε ανάλογα ερεθίσματα και ρυθμίζουν διάφορες λειτουργίες στο ΚΝΣ αλά και στο ανοσοποιητικό, το ενδοκρινικό, το αναπαραγωγικό, το καρδαγγειακό και το γαστρεντερικό , χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς με ποιον τρόπο. Αυξηση συγκέντρωσής τους έχει βεθεί σε πριοχές που συνδέονται με τον πόνο. Μελέτες έχουν δείξει επίδραση με την ντοπαμίνη και συσχετισμό της με το ανταναμίδιο που καταστέλει την υπερκινητικότητα από την ντοπαμίνη. Ερευνώνται θεραπευτικές παρεμβάσεις  με την τροποποίηση της λειτουργίας του ενδογενούς συστήματος των καναβινοειδών. Τα ενδογενή κανναβινοειδή που προσδιορίσθηκαν είναι

Το ανανταναμίδιο ,αραχιδονυγλυκερόλη αγωνιστής  CB1 και CB2 υποδοχείς  η νολαδιναιθέρας η  Ν αραχιδονυλντοπαμίνη και η βιροδαμίνη

που συμπεριφέρεται σαν μερικός ανταγωνιστής στους CB1 και CB2 υποδοχείς

το ανανταμίδιο 

 

Το ανανταμίδιο  ((Ν-αραχιδονυλοαιθανολαµίνη)  ένα αμιδικό παράγωγο του αραχιδονικού οξέος   (συντίθεται από Ν-αραχιδονοϋλο φωσφατιδυλοαιθανολαμίνης  και όταν αποικοδομείται μετατρέπεται σε αιθυλαμίνη και αραχιδονικό οξύ. Χημικά δεν μοιάζει με την τετραινδοκανναβινόλη αλλά διαθέτει την δράση της. Συντίθεται σε περιοχές του εγκεφάλου σημαντικές για την μνήμη από τα φωσφωλιπίδια της κυτταρικής μεμβράνης. Πιθανολογείται ότι σχετίζεται με τον σχηματισμό και την καταστροφή των βραχυπρόθεσμων νευρωνικών συνδέσεων, τις διαδικασίες υφηλών σκέψεων και τον έλεγχο των κινήσεων. Το συνδέουν επίσης με την αμνησία και την νωχέλια. 

Βρίσκεται αυξημένο στο στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό των σχιζοφρενών  αλλά όχι σε βαρειές περιπτώσεις, πιθανόν να είναι η άμυνα του οργανισμού στην ασθένεια.

Επίσης αποτελεί τον χημικό αγγελιοφόρο, μεταξύ του εμβρύου και της μήτρας

Από τις τροφές , πηγή ανταναμιδίου είναι η σοκολάτα. 

ΣΤΑ ΣΑΝΣΚΡΙΤΙΚΑ ANANDA ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΥΤΥΧΙΑ

 

 

Μονοξείδιο του αζώτου

Το ΝΟ συντίθεται ταχύτατα εντός των κυττάρων από ένα ένζυμο ΝΟ συνθάση (NOS) . σε μακροφάγα , ενδοθηλιακά και νευρώνες, αλλα και ταχύτατα καταστρέφεται

Είναι ένα από τα λίγα μόρια αέριου - σηματοδότη

Επείδη είναι αέριο δεν παραμένει μόνο στην μετασυναπτική σχισμή των νευρών αλλά διαχέεται και στα γύρω μόρια  και μεταφέρει την δράση του σε όλη την γειτονική περιοχή.

Είναι πολύ δραστικό γιατί είναι μόριο-ρίζα αντιδρά με όλα τα μέταλλα μετάβασης (Μ-ΝΟ)

 

Η απελευθέρωση του μονοξειδίου του αζώτου (ΝΟ)> δρα επί προσυναπτικό 

νευρώνα σε αύξηση της απελευθέρωσης νευροδιαβιβαστή 

 

Άλλη δράση του αρχίζει με την διέγερση ενός ενζύμου που συντελεί στην παραγωγή κυκλικού-GMP. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η απομάκρυνση του ασβεστίου ( Ca2 ⁺  ) με επαναπρόσληψη . Αυτό αναστέλει την δράση της μυοσίνης και οδηγεί σε χαλάρωση των μυών.

Είναι ενδιαφέρον ότι η νιτρογλυκερίνη η γνωστή εκρηκτική ουσία χορηγείται σαν φάρμακο για την στηθάνχη γιατί όταν διασπάται παράγεται το μονοξείδιο του αζώτου που χαλαρώνει τα τοιχώματα των στεφανιαίων αρτηριών της καρδιάς

ΜΕ ΤΟ ΝΟ ΤΑ ΝΕΑ ΑΠΛΩΝΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΓΕΙΤΟΝΙΑ

 

Μονοξείδιο του άνθρακα

σχηματίζεται ως αποτέλεσμα φυσιολογικής απόκρισης του οργανισμού σε φλεγμονές.

(μαζί με τα αέρια NO και H2S ασκούν αγγειοδιασταλτική δράση και ότι υποβοηθούν την αγγειογένεση στις περιπτώσεις φλεγμονών

 

Πουρίνες 

αδενοσίνη 

και κυκλική μονοφωσφωρική αδενοσίνη
 σαν δεύτερος αγγελιοφόρος

 

 Α1 και Α2Α υποδοχέων της αδενοσίνης 

   

αδενοσίνη και κυκλική μονοφωσφωρική αδενοσίνη

Η αδενοσίνη είναι νουκλεοτίδιο πουρίνης. Πιστεύεται ότι συμμετέχει στην  μεταγωγή σήματος ως κυκλική μονοφωσφωρική αδενοσίνη (cAMP).

Είναι ένας νευρορυθμιστής, που πιστεύεται ότι παίζει ένα ρόλο στην προώθηση του ύπνου και την καταστολή της διεγέρσεως. Η cAMP Δρα σαν δεύτερος αγγελιοφόρος

   επηρεάζει τη λειτουργία της σκέψης ανώτερης τάξης  στο προμετωπιαίο φλοιό μέσω της ρύθμισης του διαύλους ιόντων (όπως τα κανάλια HCN ) με το να δημιουργεί υπερπόλωση

 

Περί τις 100 ουσίες συγκαταλέγονται στους νευροδιαβιβαστές και αυτές που περιγάφηκαν είναι οι πιο γνωστές ίσως και πιο καθοριστικές. Κάθε μια ενεργοποιεί πολλούς διαφορετικούς υποδοχείς και είναι γνωστοί σαν πρώτοι αγγελιοφόροι.

Οι δεύτεροι αγγελιοφόροι οι οποίοι ενεργοποιούνται από ορμόνες που επηρεάζουν την κυτταρική μεμβράνη του νευρώνα δεν έχουν πλήρως καταγραφεί. Πολύ γνωστός είναι  η κυκλική μονοφωσφωρική αδενοσίνη cAMP που επηρρεάζει την εισροή ασβεστίου,

ΝΕΥΡΟΔΡΑΣΤΙΚΑ ΠΕΠΤΙΔΙΑ

Υπάρχουν ουσίες που ενώ δεν ανήκουν στους νευροδιαβιβαστές  παράγονται όμως στους νευρώνες και καταλύουν την σύνθεση νευροδιαβιβαστών. Είναι διάφορα πεπτίδια κατανεμημένα σε όλο το κύτταρο και ορισμένες φορές καταλύουν την σύνθεση νευροδιαβιβαστή στις νευρικές απολήξεις

Από υδρόλυση των Pλιπιδίων της κυτταρικής μεμβράνης , οι ινοσιτόλες (παρεμβαίνουν στην παραγωγή σεροτονίνης) και το αραχιδονικό οξύ (που σχετίζονται με την παραγωγή ανανταμιδίου) 

Τα νευροδραστικά πεπτίδια επηρεάζουν τους νευρώνες 

και ορισμένα από αυτά εντοπίζονται σε πολλές περιοχές του εγκεφάλου και θεωρείται ότι συμμετέχουν στην ρύθμιση της ευαισθησίας και των   

συναισθημάτων ρυθμίζουν πολύπλκες αποκρίσεις αλλά και εκτός εγκεφάλουν πολλά έχουν ορμονική δράση

 

Ανασταλτικοί  νευροδιαβιβαστές 

Οι ανασταλτικοί διαβιβαστές ενεργοποιούν διαύλους χλωρίου

Υποδοχείς γ αμινοβουτυρικό GABA

(ανασταλτικός εγκεφάλου)

Νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου

Ο κυριότερος ανασταλτικός διαβιβαστής στον εγέφαλο των θηλαστικών. Δρα σε πολλούς και διάφορους υποδοχείς των νευρώνων. Στους ίδιους υποδοχείς δρα και η αλκοόλη με τα ίδια ανασταλτικά αποτελέσματα στην μετάδοση των μυνημάτων

Η ΠΟΤΟ Η ΜΟΤΟ

γιατί είναι στα μυνήματα πολύ ανασταλτικό

 και τα παύει την διαβίβαση όπως το αμινοβουτυρικό (αυθόρμητοι στοίχοι )

 

Υποδοχείς γλυκίνης 

(ανασταλτική νευρώνων νωτιαίου μυελού)

 

Νευροδιαβιβαστής στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα νωτιαίος μυελός εγκεφαλικό στέλεχος και οπτικό νεύρο. Με την ενεργοποίηση υποδοχέων γλυκίνης εισέρχονται ιόντα χλωρίου στο  κύτταρο.

Αυτό έχει αποτέλεσμα την επιβράδυνση των κεντρομόλων νευρικών σημάτων. Δράση και στα κινητικά νεύρα του νωτιαίου, που ελέγχουν την μυική συστολή 

  Συναγωνιστικό μαζί με το γλουταμινικό οξύ για NMDA υποδοχείς. Υπερβολική  όμως γλυκίνη μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θάνατο από υπερδιέγερση.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΠΑΝΟΥ

 

ΠΗΓΕΣ

Η ΝΕΤΡΟΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Eric Kandel, James Schwartz, Thomas Jessell

Η χημεία στο πιάτο του Αναστάσιου Βάρβογλη